Każdy może zostać wolny finansowo. Trzeba zrozumieć, że wolność finansowa jest to pewnego rodzaju proces i droga, którą należy przebyć. W moim pierwszym wpisie na blogu podzielę się z Wami moimi doświadczeniami z budowania własnej wolności finansowej. Jak osiągnąć wolność finansową? Trzeba działać konsekwentnie i krok po kroku. Przede wszystkim należy unikać bardzo drogich błędów i rozumieć, jakie czyhają na Was pułapki.
Wolność finansowa, jako mapa drogowa
Wolność finansowa to etap w życiu, kiedy nie musisz już wymieniać swojego czasu na pieniądze. Jest to możliwe w większości przypadków, dzięki posiadaniu aktywów, które każdego miesiąca dają Ci gotówkę. Możesz użyć tej gotówki do pokrycia swoich kosztów stałych oraz innych wydatków. Na marginesie nadmienię, że wygranie w Lotto czy Jackpot w Las Vegas to nie jest wolność finansowa (nie wspominając już prawdopodobieństwa takiego zdarzenia…) Osiągnięcie wolności finansowej to proces. Większość ludzi pragnie uzyskać wolność finansową i czerpać korzyści z takiego statusu. Wiele osób myśli o tym stanie, jak o czymś nie z tego świata. Rozbije dla Was ten proces na mniejsze kawałki. Czytajcie dalej, aby dowiedzieć się jak osiągnąć wolność finansową.
Wolność finansowa Etap 1 (biedny)
Pierwszy etap nazwałem biedny dlatego, że reprezentuje budżet osoby biednej tj. wszystko co zarabiamy jest wydawane na bieżące potrzeby. Nadmienię dodatkowo, że używam sformułowania biedny nie w odniesieniu do ludzi, którzy mają najmniejsze zarobki. Możesz na przykład być lekarzem z prywatną praktyką lub prawnikiem zarabiającym 50 000 PLN miesięcznie i nadal jesteś na pierwszym etapie do wolności finansowej. Biedny zatem w tym kontekście to pewnego rodzaju stan umysłu oraz suma nawyków finansowych.
Kluczowe ryzyka na etapie 1
Na tym etapie są dwa kluczowe ryzyka dla Twoich finansów osobistych. Powinieneś dobrze je rozumieć.
Ryzyko 1 – nie masz żadnych rezerw finansowych, jako że wydajesz na bieżąco wszystko, co zarabiasz. Każde niespodziewane wydarzenie życiowe związane z dodatkowymi kosztami natychmiastowo wpędzi Cię w długi.
Ryzyko 2 – nowe długi będą zawsze prowadzić do wyższych kosztów, co w ekstremalnych sytuacjach może doprowadzić do tego, że Twoje koszty będą wyższe niż dochody. To już jest próg bankructwa.
Jakie kroki należy wykonać w etapie 1
Musisz bezwzględnie zacząć prowadzić budżet domowy. Jak powiedział John Maxwell: „Budżet powie Twoim pieniądzom, dokąd mają iść. Bez budżetu możesz jedynie po fakcie zastanawiać się, gdzie pieniądze rozeszły się same.” Spójrz na swoje finanse z perspektywy całego roku, a nie pojedynczego miesiąca czy też tygodnia. W ten sposób uchwycisz wydatki, które płacisz rzadziej (np. ubezpieczenie, podatki od nieruchomości etc.). Bez zastosowania perspektywy rocznej budżetu narażasz się na popełnienie błędu. Możesz mianowicie być przekonany, że Twoje dochody są wyższe niż koszty, kiedy w rzeczywistości jest zupełnie inaczej.
Monitoruj kluczowe wskaźniki. Jeden ze światowych guru zarządzania, Peter Drucker, powiedział, że nie możesz zarządzać czymś, czego nie mierzysz. W finansach osobistych nie jest inaczej. Na początek proponuję, abyście przyglądali się dwóm miarom. Po pierwsze, musicie wiedzieć jak dużą cześć Waszego budżetu stanowią koszty stałe. Po drugie, musicie wiedzieć, jak dużo środków w Waszym budżecie poświęcacie na spłatę zobowiązań.
Poświęć cześć swojej uwagi na rozwój dochodów. To zadanie będzie Ci towarzyszyć na każdym z etapów na drodze do wolności finansowej. Jak osiągnąć wolność finansową to zadanie inne dla każdego z nas. Wszystkich z nas łączy jednak pewna uniwersalna prawda. Prawda tak uniwersalna jak grawitacja. Tą prawdą jest fakt, że nie ma lepszego narzędzia do budowania wolności finansowej jak wolna gotówka. Poświęcając zatem część swojej uwagi na rozwój dochodów skupiacie się na jednym z najbardziej priorytetowych zadań na drodze do wolności finansowej.
Wolność finansowa etap 2 (strefa komfortu)
Wolność finansowa etap drugi to taki moment, kiedy Twoje dochody są większe niż wydatki i w konsekwencji masz możliwość generowania nadwyżki finansowej. Nazwałem ten etap strefa komfortu, dlatego że daje on ludziom iluzoryczne poczucie komfortu. Zarabiasz więcej niż wydajesz, jesteś ogólnie zadowolony ze swojej sytuacji. Wolność finansowa niestety jest daleko za horyzontem. Spójrzcie na ryzyka.
Kluczowe ryzyka na etapie 2
Ryzyko 1 – najprawdopodobniej pracujesz dla kogoś innego i masz jedno źródło dochodu. Zamiast być właścicielem drabiny kariery sam pniesz się po jej szczeblach. Niestety realia są takie, że tak szybko jak Ty możesz podjąć decyzję o zmianie pracy, tak szybko praca może podjąć decyzję o zmianie Ciebie. Wyniki nie mają pamięci… Twoje osiągnięcia z zeszłego roku, kwartału, miesiąca nie mają większego znaczenia. Liczy się kolejny kwartał… Poza tym, nawet największe dochody płynące z jednego źródła to ogromne ryzyko. Wystarczy bowiem chwila nieuwagi, gorszy kwartał, powolna zmiana warunków rynkowych bądź nagły kryzys, aby Twoja dobra pensja zamieniła się w brak pensji.
Ryzyko 2 – ciągle czyhają na Ciebie pokusy związane ze wzrostem kosztów stałych. Na etapie strefy komfortu często podejmujemy decyzje związane z zakupem samochodów, mieszkań. Przestajemy zwracać uwagę na kluczowe wskaźniki finansowe i niejako tracimy czujność. Sam byłem w podobnym miejscu i poddałem się kiedyś tak zwanej inflacji stylu życia. Wraz z rosnącą pensją rosły moje wydatki. Zawsze po podwyżce w taki lub inny sposób nagradzałem się nowym, bardziej wygodnym życiem.
Jakie kroki należy wykonać w etapie 2
Trzeba poddać się refleksji na temat strefy komfortu. Moje obserwacje są takie, że to co sprawia, że dzisiaj jest nam komfortowo na dłuższą metę przyczynia się do naszych porażek. Żyję w przekonaniu, że dyskomfort jest nieodłącznym elementem ciągłego wzrostu. Klasa średnia często staje się ofiarą strefy komfortu. W wielu przypadkach, gdy Kowalski raz zagości w tej strefie nigdy już jej nie opuści. Fajnie jest przecież mieć środki na spłatę domu. Super jest jeździć nowym samochodem. Myślisz, że osiągnąłeś w życiu dużo i że ten stan będzie trwał zawsze. Nic bardziej błędnego.
Za wszelką cenę nie daj się inflacji stylu życia. Dzisiaj znam już z praktyki odpowiedź na pytanie jak najszybciej osiągnąć wolność finansową? Jedną z najważniejszych rzeczy w tej przygodzie jest trzymanie kosztów życia na prawie takim samy poziomie przy jednoczesnej koncentracji na wzroście dochodów. Ta różnica pomiędzy dochodami a kosztami to Wasza najmocniejsza broń i Wasze paliwo inwestycyjne.
Nigdy nie przestawaj stawiać sobie ambitnych celów. Życie w strefie komfortu i wyznaczenie sobie bezpiecznych celów może Cię zrujnować. Stawianie sobie wysoko poprzeczki w długim terminie zaprowadzi Cię tam, gdzie chcesz (między innymi efektem będzie wolność finansowa).
Pokochaj postęp i rozwój. Wszystkie osoby, które znam i które osiągnęły wolność finansową nigdy nie pozostały w strefie komfortu. Wiedzą one za to, że postęp jest kluczowy. Wszystkie także nie akceptują ryzyka, że życie ich zaskoczy zmieniającymi się okolicznościami. Zamiast dać się zaskoczyć, ciągle ewoluują.
Wolność finansowa etap 3 (przygotowanie)
Wolność finansowa etap trzeci to taki moment, kiedy w Twoim budżecie domowym jest nadwyżka oraz udało Ci się pozbyć całego długu. Nazywam ten etap przygotowanie, jako że są pewne zadanie, które musisz wykonać zanim przejdziesz do następnego etapu.
Kluczowe ryzyka na etapie 3
Ryzyko 1 – z uwagi na posiadane zobowiązania nie jesteś w stanie obiektywnie ocenić ryzyka. Trzymanie w swoich księgach długu to ogromne ryzyko. Po pierwsze za każdym razem, gdy pożyczasz pieniądze oddajesz od razu swoją wolność. Po drugie posiadając zobowiązania kredytowe jesteś na łasce banków komercyjnych, banku centralnego oraz wielkiej machiny makroekonomicznej, na którą nie masz żadnego wpływu. Wszystko to powoduje, że nie jesteś w stanie obiektywnie oceniać sytuacji i często ciekawe okazje przechodzą Ci koło nosa.
Ryzyko 2 – nie masz wystarczających rezerw w budżecie domowym. Ja jako regułę przyjmuję, że zawsze mam na koncie kwotę równą od 6 do 12 razy moje miesięczne koszty stałe. Taka rezerwa powoduje, że w przypadku nieoczekiwanych zdarzeń życiowych mam czas na zreorganizowanie się i przede wszystkim finansuje ten czas z rezerw a nie sięgam po zewnętrzne źródła finansów.
Jakie kroki należy wykonać w etapie 3
Zlikwiduj wszystkie długi. Po raz kolejny należy spojrzeć na swoje finanse z perspektywy całego roku. Sprawdź, jak wiele kosztuje Cię aktualnie roczna obsługa swoich wszystkich zobowiązań. Wyobraź sobie, jak wiele można by zrobić z tą kwotą, gdyby tylko całkowicie pozbyć się złego długu. Napisałem dla Was kompletny poradnik pod tytułem „Jak wyjść z długów w 8 krokach – praktyczny poradnik”. Lektura tego poradnika pozwoli Wam znaleźć odpowiedź na jedno z najważniejszych pytań na drodze do tego jak osiągnąć wolność finansową.
Zbuduj rezerwy. Zanim zaczniesz inwestować musisz mieć na koncie (lub w formie innych aktywów, które możesz szybko zamienić na gotówkę) pewną kwotę, o której pisałem wcześniej. Każda działalność inwestycyjna wiąże się bowiem z ryzykiem utraty części lub całości kapitału i tylko najlepsi na świecie potrafią jednocześnie minimalizować straty oraz zwiększać zwroty z inwestycji. Zanim się tego nauczysz musisz mieć pod ręką środki, które pozwolą Ci na chwilowe zabezpieczenie.
Wolność finansowa etap 4 (budowanie aktywów)
Wolność finansowa etap czwarty to taki moment, kiedy zaczynamy wykorzystywać swoje nadwyżki finansowe do do kupowania aktywów, które wypłacają nam dochody w gotówce każdego miesiąca. Ja od ponad 15 lat inwestuje swoje nadwyżki finansowe w nieruchomości i to jest klasa aktywów, na których znam się najlepiej. Ostatnio rozwijam także swoje kompetencje w zakresie inwestowania w tak zwane REIT (Real Estate Investment Trust) czyli specjalistyczne fundusze, które inwestują w nieruchomości komercyjne a ich akcje można kupić na giełdzie. Więcej o początkach tej przygody możecie przeczytać tutaj.
Kluczowe ryzyka na etapie 4
Ryzyko 1 – brak odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w zakresie inwestowania. Na tym etapie zdecydowana większość inwestorów pracuje nadal na etacie. Jest to mądre posunięcie z perspektywy zarządzania finansami osobistymi. Nie pozbywamy się bowiem jednego strumienia dochodów i jednocześnie konsekwentnie budujemy kolejny. Ryzyko tkwi w umiejętnym zarządzaniu czasem. Etat na pewno pochłania dużo Twojej energii i kalendarza. Budowanie aktywów to też nie jest zadanie, które wykonasz w piątek po południu. Musisz być coraz lepszy jeżeli chodzi o skuteczność wszystkich swoich działań i musisz opanować do perfekcji zarządzanie swoim kalendarzem. Czasami inwestorzy idą na skróty i zamiast budować swoje kompetencje to idą za wskazówkami doradców bankowych czy sąsiadów. W jednym i drugim przypadku zazwyczaj efekty są mierne. Gdyby bankowcy znali odpowiedź na pytanie jak osiągnąć wolność finansową to nie pracowali by w banku (niech to na chwile zapadnie Wam w głowie).
Ryzyko 2 – wielu inwestorów na tym etapie ulega pokusom, aby wykorzystywać dodatkowe dochody z aktywów na zakupy różnych bzdur. Sam byłem kilka lat temu przykładem takiej postawy. Za wszelką cenę należy oprzeć się coraz większym pokusom i kupować tylko i wyłącznie aktywa, które generują dodatkową gotówkę. Proces ten należy powtarzać do skutku, aż dochody wygenerowane w sposób pasywny przekroczą Wasze koszty stałe.
Jakie kroki należy wykonać w etapie 4
Nie spoczywajcie na laurach i kontynuujcie naukę nowych umiejętności w zakresie finansów osobistych, inwestowania, nieruchomości oraz dziedzin pokrewnych. Ciągły rozwój uchroni Was przed powrotem do strefy komfortu oraz będzie zwiększał Wasze szanse na sukces. Oprócz używania nadwyżki finansowej do kupowania aktywów, kluczową umiejętnością na tym etapie staje się zrozumienie i rozpoczęcie korzystania z efektywnych form finansowania (inaczej lewarowanie). Wielu inwestorów kupuje nieruchomości na wynajem korzystając z kredytów, aby szybciej budować wolność finansową. Muszę Was od razu ostrzec. Lewarowanie to potężna broń. Może przyspieszyć Wasze postępy, ale może także doprowadzić Was do kryzysu. Oba przypadki przerobiłem osobiście. Zanim zaczniecie używać zewnętrznego finansowania, zasięgnijcie porady eksperta. Już dzisiaj dołączcie do Instytutu Finansów Osobistych i nadajcie swoim finansom kierunek wolność.
Zacznijcie korzystać z profesjonalnych usług prawnych, podatkowych i księgowych. Profesjonalne umowy najmu, mądre rady związane z formą prowadzenia działalności czy też formą opodatkowania są nieocenione. Te usługi zazwyczaj nie są tanie, ale w perspektywie długoterminowej same za siebie zapłacą. Niezliczoną ilość razy dzięki dobrym poradom udało mi się zarobić (lub zaoszczędzić) kilka procent więcej (lub mniej). Przy portfelu nieruchomości wartym ponad dwadzieścia milionów złotych te kilka procent zawsze robi dużą różnicę.
Wolność finansowa etap 5 (wolny)
Wolność finansowa etap piąty to taki moment, kiedy gotówka generowana przez Twoje aktywa pozwala w pełni na opłacenie Twoich kosztów stałych i pozostałych wydatków. Nazwałem ten etap wolny dlatego, że sam po osiągnięciu tego momentu zauważyłem radykalną zmianę. Zmiana polega na tym, że osiągasz spokój ducha oraz czysty umysł do podejmowania decyzji, które będą determinować Twoją przyszłość. Masz większą skłonność do podejmowania skalkulowanego ryzyka oraz do próbowania nowych ścieżek w życiu.
Kluczowe ryzyka na etapie 5
Ryzyko 1 – jaka jest szerokość fosy? To pytanie, które zadają sobie najwięksi i najlepsi inwestorzy na świecie. Interesuje ich bowiem to na ile trwałe są ich fundusze inwestycyjne czy firmy. Jak szeroka jest fosa, która dzieli ich od niebezpiecznych wydarzeń. Wolność finansowa to stan, nad którym trzeba pracować, aby go utrzymać. Może zdarzyć się bowiem wiele sytuacji, które Was zaskoczą i spowodują nagły wzrost wydatków lub spadek dochodów.
Ryzyko 2 – nic w życiu nie jest trwałe. Oprócz szerokości fosy i wydarzeń zewnętrznych Ty też możesz być zagrożeniem dla własnej wolności. Bardzo łatwo dać się skusić na zakup niepotrzebnych rzeczy czy zaciągnąć długoterminowe zobowiązania ryzykując tak dużo. Najlepszą obroną w tej sytuacji jest atak. Większość wolnych finansowo ludzi, których znam, nie przestaje inwestować i budować aktywów. Dzięki temu zwiększają swoje szanse na to, że ich majątek przetrwa ich oraz kolejne pokolenia.
Wolność finansowa to zmiana sposobu myślenia
„Zbyt wiele osób wydaje pieniądze, których nie ma i kupuje rzeczy, których nie potrzebuje, aby zaimponować ludziom, których nawet nie lubi” (Will Rogers).
Nie pozwól, aby emocje przejęły kontrolę jeżeli chodzi o finanse osobiste. Wolność finansowa oznacza, że nie dbasz o to czy Twoi znajomi wymienili właśnie samochód na nowy czy też wyposażyli się w najnowsze zdobycze elektroniki. Ludzie wolni finansowo wiedzą doskonale, że emocje to zły doradca i w większości przypadków nie idą za panującymi trendami i nie ulegają psychologii tłumu.
Więcej o wyzwaniach związanych z finansami osobistymi możesz przeczytać także tutaj. Tym razem opisuję typowe problemy, na jakie napotykają młodzi profesjonaliści na swojej finansowej drodze.
Dziękuję Ci za przeczytanie do końca tego wpisu. Masz pytanie, komentarz? Zapraszam do dyskusji.
Pozdrawiam Cię, Bogumił