Wdrożenie programu zdrowia finansowego jest na agendzie coraz większej liczby firm. Jak rozpocząć taką podróż, której celem jest mniejszy stres pracowników związany z finansami osobistymi? Jak osiągnąć korzyści dla pracowników i dla firm, które tak szeroko cytowane są przez ostatnie badania? W tym artykule przedstawię Wam podejście, którego używam pracując z Klientami na całym świecie. Zachęcam także do zapoznania się z publikacją, która w szerszym kontekście opisuje temat zdrowia finansowego pracowników.
Podejście, które prezentuję, bazuje na dwóch bardzo ważnych założeniach. Pierwszym założeniem jest to, że nie ma dwóch identycznych grup pracowników. W związku z tym nie ma czegoś takiego jak standardowy program zdrowia finansowego, który pasuje wszystkim i wszędzie. Drugim założeniem jest to, że program zdrowia finansowego musi ciągle odpowiadać na zmieniające się potrzeby pracowników. Oni przecież też nie żyją w próżni. Ciągle ewoluują, zmieniają się, przechodzą finansowe transformacje związane z nowymi etapami w życiu.
Zdrowie finansowe może mieć różne oblicza. W każdej firmie mamy zupełnie inne społeczności. Każda z tych społeczności cechuje się swoim unikalnym zestawem wyzwań finansowych. Analizując uruchomione już programy zdrowia finansowego nasuwają się trzy kluczowe wnioski.
- Najważniejszym wnioskiem jest to, że wdrażanie programów zdrowia finansowego bez szczegółowej diagnozy potrzeb własnych pracowników jest w większości przypadków stratą czasu oraz środków
- Drugą konkluzją wartą uwagi jest to, aby rozpoczynać wdrożenie programu zdrowia finansowego od rozwiązania najpilniejszych wyzwań finansowych pracowników. Potem rozwijać ten program i dodawać kolejne elementy, aby pokryć pełne spektrum korzyści. Ważne jest, aby zrobić ten pierwszy krok i rozpocząć dialog o pieniądzach.
- Warto też odnotować, że zdrowie finansowe w żaden sposób nie zależy od poziomu zarobków. Nie należy zatem z góry odrzucać idei wdrożenia takiego programu bo nasza społeczność pracowników zarabia z definicji więcej niż średnia.
Poniżej przedstawię Wam ogólne podejście i pokażę Wam jak wygląda wdrożenie programu zdrowia finansowego. Każda taka przygoda zaczyna się od zrozumienia własnych pracowników. Początkiem każdej takiej przygody jest Eksploracja. To właśnie na Eksploracji skupię się dzisiaj. Pozostałe elementy podejścia do wdrożenia będę rozpisywał w kolejnych artykułach.
Eksploracja – skuteczne wdrożenie programu zdrowia finansowego zaczyna się od zrozumienia Twoich pracowników.
Eksploracja ma zastosowanie w przypadku, gdy Twoja firma nie oferuje jeszcze programu zdrowia finansowego. Eksplorację wykonuje się także, gdy przeprowadzono wdrożenie programu zdrowia finansowego ale nie widać istotnych korzyści lub zaangażowanie pracowników w program jest znikome.
Komunikacja na starcie
Gdy firma podejmie decyzję o tym, aby rozpocząć wdrożenie programu zdrowia finansowego ważne jest, aby od samego początku zaangażować w to pracowników. Ludzie muszą rozumieć przyczyny, dla których taka inicjatywa jest uruchamiana i co to w praktyce będzie dla nich oznaczać.
Sfera finansów jest w niektórych społecznościach tematem delikatnym. Pracownicy muszą rozumieć, że badanie ma charakter anonimowy a stawiane pytania mają na celu zaangażowanie ich w proces pozytywnej zmiany. Poufność jest bardzo ważną kwestią. Zabezpieczamy ją dzięki korzystaniu z profesjonalnych narzędzi, które nie pozwalają nam na identyfikację uczestników.
Ta komunikacja na starcie jest niezwykle ważna dla sukcesu całego ćwiczenia. Nie wystarczy tutaj jeden e-mail wysłany do wszystkich. Cel, korzyści, proponowane zaangażowanie pracowników oraz ramowy harmonogram tego ćwiczenia powinien pojawić się na agendzie spotkań działów czy zespołów. Liderzy różnych szczebli w danej organizacji powinni poruszyć ten temat na spotkaniach ze swoimi najbliższymi kolegami.
Gdy cel i zasady ćwiczenia znane są już większości pracowników to możemy startować. Przyda się kilka kluczowych dat: kiedy uruchamiamy eksplorację, do kiedy zbieramy odpowiedzi oraz co dalej zrobimy ze zebranymi informacjami.
Kluczowe narzędzie
Przenalizowałem kilka tysięcy przypadków zdrowia finansowego. Na bazie tych doświadczeń powstało narzędzie FRUCTUS, które pozwala na kompleksową ocenę tego, w jakim stanie jest zdrowie finansowe Twoich pracowników. FRUCTUS patrzy na finanse osobiste z dwóch perspektyw.
Pierwszy jego element, czyli obiektywna ocena zdrowia finansowego, jest pewnego rodzaju zdjęciem rentgenowskim finansów osobistych w danym punkcie czasu. Podobnie jak badanie lekarskie prześwietla cały finansowy organizm, aby z pewnej ogólnej perspektywy zdiagnozować elementy mogące wymagać dalszej uwagi. W badaniu lekarskim patrzymy na kości, tkanki, zmiany itd. Ocena zdrowia finansowego osiąga podobny efekt, dzięki spojrzeniu przez pryzmat liczb.
Drugi element oceny zdrowia finansowego to ocena satysfakcji finansowej. Podobnie jak w ogólnym badaniu lekarskim lekarz pyta nas o stan zdrowia, ja z pomocą tej ankiety pytam Was o najważniejsze subiektywne elementy finansowego zdrowia. Dotykamy tematów takich jak zadowolenie z zarobków, odczucia w zakresie poziomu oszczędności a także elementy związane z inwestowaniem.
Złożenie tych dwóch elementów pozwala spojrzeć kompleksowo na finanse przez pryzmat obiektywnych wskaźników i subiektywnych odczuć. Daje tym samym pełny, ogólny obraz zdrowia finansowego. Zaprojektowana przeze mnie ocena zdrowia finansowego FRUCTUS jest tym samym doskonałym punktem wyjściowym do skutecznej pracy nad finansami osobistymi. W tym przypadku wyniki z narzędzia FRUCTUS są wykorzystane do zrozumienia, na jakim etapie finansowej podróży są dzisiaj nasi pracownicy.
Najskuteczniejsze wdrożenie programu zdrowia finansowego pozwoli wesprzeć pracowników na każdym z etapów finansowej podróży
Skorzystanie z narzędzia FRUCTUS pozwala nam analizować naszych naszych pracowników pod kątem tego jak wygląda ich zdrowie finansowe. Ponieważ ankieta jest anonimowa, jej efektem nie będą indywidualne profile pracowników. Zamiast tego uzyskamy obraz naszej społeczności podzielony na 5 głównych segmentów. Przydział do konkretnego segmentu zależeć będzie od odpowiedzi na pytania w anonimowej ankiecie FRUCTUS.
Poniżej przedstawię w skrócie każdy z segmentów oraz zaprezentuję główne wyzwania, które zazwyczaj są przypisywane grupie pracowników znajdujących się w danym segmencie. Wskażę także, na ogólnym poziomie, o jakich elementach programu zdrowia finansowego należy pomyśleć, dla każdego ze zidentyfikowanych segmentów pracowników.
Finansowe Kłopoty (Segment 1) – pracownicy, których zdrowie finansowe wymaga natychmiastowej interwencji
Zdrowie finansowe pracowników w tym przypadku wymaga poważnej oraz szybkiej interwencji. Przy takim wyniku należy dokładniej przyjrzeć się finansom w każdej z analizowanych kategorii. Przejrzeć należy zarobki oraz zaciągnięte zobowiązania. Trzeba znaleźć sposób, aby zacząć oszczędzać więcej. Należy także podjąć wszelkie możliwe kroki, aby pozbyć się długów.
Pracownicy w tym segmencie
Najczęściej pracownicy w tym segmencie żyją od wypłaty do wypłaty. Często też suplementują swoje główne źródło dochodu poprzez pożyczanie pieniędzy. Nie dbali do tej pory o edukację finansową i to doprowadziło ich od dużych kłopotów. Każde niespodziewane wydarzenie będzie w tym przypadku dużym szokiem finansowym i spowoduje ogromny stres. Ten segment pracowników jest najbardziej narażony na negatywne efekty w zakresie zdrowia psychicznego oraz fizycznego. Ta grupa pracowników jest też przyczyną największych wyzwań w zakresie obniżonej produktywności w firmie.
Wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku
Ten segment pracowników wymaga pracy u podstaw oraz wsparcia w szybkim wyeliminowaniu podstawowych problemów ze zdrowiem finansowym. Gdy w danej firmie ten segment jest dominujący lub ma istotny udział w populacji pracowników to wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku dotyczy następujących elementów:
- Szkolenie z podstawowych umiejętności związanych z budżetem domowym
- Wsparcie dla osób zadłużonych, mające na celu jak najszybszą eliminację zobowiązań
- Edukacja w zakresie zdrowych zasad korzystania z produktów kredytowych
- Programy pomocowe oferujące dostęp do pomostowego finansowania
- Dodatkowe możliwości zarobkowe
Nowe Nawyki (Segment 2) – pracownicy w tym segmencie mierzą się zazwyczaj z niezdrowymi nawykami w zakresie wydatków
W tym segmencie widać, że zdrowie finansowe nie jest najlepsze. Poprawa wymaga odpowiedniego podejścia w kilku obszarach. Należy cały czas pracować nad wzrostem dochodów oraz koncentrować się także na oszczędzaniu oraz inwestowaniu. Pracownicy powinni dokładnie przyjrzeć się ile pieniędzy zarabiają oraz na co dokładnie je wydają.
Pracownicy w tym segmencie
W tym segmencie pracownicy w większości przypadków nadal żyją od wypłaty do wypłaty. Zjawisko to ma miejsce nawet mimo zarobków średnich lub powyżej średniej. Pracownicy Ci twierdzą, ze opanowali fundamentalne zasady związane z finansami osobistymi. Ich zdrowie finansowe, a szczególnie analiza ich obiektywnych wskaźników mocno temu przeczy. Zarządzanie gotówką stanowi dla nich duże wyzwanie a jednocześnie źródło ciągłej presji. Pracownicy w tym segmencie nie zdołali zgromadzić praktycznie żadnych oszczędności z uwagi na brak kontroli nad stroną wydatków domowych. Ta grupa pracowników jest często narażona na podwyższony stres związany z finansami osobistymi. Ta grupa jest też istotnie bardziej ryzykowna w zakresie poszukiwania pracy o wyższych zarobkach, aby próbować nadal balansować domowe budżety przy ciągle rosnących kosztach.
Wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku
Ten segment pracowników wymaga głownie pracy w zakresie zarządzania budżetem domowym. Kluczowa jest także praca nad nawykami związanymi z finansami osobistymi. W tym segmencie należy pracować nad zbudowaniem zdrowych nawyków finansowych oraz wyeliminowaniem tych negatywnych. Gdy w danej firmie ten segment jest dominujący lub ma istotny udział w populacji pracowników to wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku dotyczy następujących elementów:
- Szkolenie ze średnio zaawansowanych umiejętności związanych z budżetem domowym
- Budżetowanie krótko i średnio terminowe
- Rezerwy i ich znaczenie dla zdrowia finansowego
- Analiza oraz redukcja kosztów
- Analiza oraz wzrost potencjału zarobkowego
- Wsparcie dla osób zadłużonych, mające na celu jak najszybszą eliminację zobowiązań
- Edukacja w zakresie zdrowych zasad korzystania z produktów kredytowych
- Szkolenie w zakresie fundamentów planowania emerytalnego
Strefa Komfortu (Segment 3) – pracownicy w tym segmencie potrzebują w zakresie gromadzenia oszczędności oraz podejmowania decyzji finansowych
Zdrowie finansowe pracowników w tym segmencie jest na ogólnie dobrym poziomie. Widać zakorzenione dobre nawyki finansowe. Zbudowane zostały solidne fundamenty finansowe i można coraz śmielej inwestować oraz poszerzać liczbę źródeł dochodów. Należy myśleć intensywniej nad tym jak pieniądze mogą pracować dla nas.
Pracownicy w tym segmencie
W tym segmencie pracownicy w większości przypadków opanowali solidnie podstawy związane z zarządzaniem budżetem domowym. Nie żyją już od wypłaty do wypłaty. Można powiedzieć, ze weszli w strefę finansowego komfortu. To szczególny segment. Tutaj zdrowie finansowe wymaga zupełnie innego podejścia, aby kontynuować bezpiecznie swoją finansową przygodę. Pracownicy w tym segmencie podejmują coraz częściej mniejsze lub większe decyzje finansowe. Są tacy, którzy planują zakup domu lub mieszkania na kredyt. Często także finansują różne potrzeby kredytami lub leasingami. Nierzadko kupują samochody. Te wszystkie decyzje, w zależności od tego jak zostaną podjęte, mogą poprawiać lub pogarszać zdrowie finansowe pracowników. Ta grupa pracowników nie stanowi zazwyczaj ryzyka w zakresie retencji. Stanowi natomiast ciekawą społeczność, której zaangażowanie można poprawić, wspierając ich w tym ciekawym finansowo momencie.
Wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku
Ten segment pracowników wymaga dalszej pracy w zakresie zarządzania budżetem domowym. Niezmiennie realizuje się także pracę nad utrwalaniem dobrych nawyków związanych z finansami osobistymi. W tym segmencie uruchamia się dodatkowo elementy związane z podejmowaniem większych lub mniejszych decyzji finansowych. W tym segmencie wagi nabierają także kwestie inwestowania oraz planowania długoterminowego. Gdy w danej firmie ten segment jest dominujący lub ma istotny udział w populacji pracowników to wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku dotyczy następujących elementów:
- Szkolenie z średnio zaawansowanych umiejętności związanych z budżetem domowym
- Budżetowanie krótko i średnio terminowe
- Rezerwy i ich znaczenie dla zdrowia finansowego
- Analiza oraz redukcja kosztów
- Analiza oraz wzrost potencjału zarobkowego
- Podejmowanie zdrowych decyzji finansowych (zakup domu, zakup samochodu, inne decyzje)
- Szkolenie w zakresie fundamentów planowania emerytalnego
- Podstawy inwestowania długoterminowego
Cele długoterminowe (Segment 4) – pracownicy w tym segmencie potrzebują wsparcia w zakresie budowania i zabezpieczania majątku
Zdrowie finansowe w tym segmencie jest znacznie powyżej średniej. Z takimi wynikami zazwyczaj celem długoterminowym jest wolność finansowa. Teraz priorytetem powinno być utrzymanie tempa inwestycji oraz konsekwentne dodawanie kolejnych źródeł dochodów.
Pracownicy w tym segmencie
Pracownicy w tym segmencie opanowali bardzo dobrze nie tylko podstawy ale także większość zaawansowanych umiejętności i nawyków związanych z finansami osobistymi. W większości przypadków zabezpieczyli także swoje potrzeby mieszkaniowe. Jednym z ostatnich priorytetów na liście finansowego zdrowia jest skuteczne zbudowanie i zabezpieczanie majątku z myślą o sobie oraz o swoich bliskich. Ta grupa pracowników nie stanowi zazwyczaj ryzyka w zakresie retencji. Grupa ta typowo zainteresowana jest stabilizacją oraz wykorzystaniem ciekawych możliwości w zakresie inwestowania (także tych wspieranych czy sponsorowanych w części przez firmę).
Wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku
W tym segmencie szczególnej wagi nabierają kwestie inwestowania oraz planowania długoterminowego. Gdy w danej firmie ten segment jest dominujący lub ma istotny udział w populacji pracowników to wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku dotyczy następujących elementów:
- Szkolenie w zakresie fundamentów planowania emerytalnego
- Zaawansowane aspekty inwestowania długoterminowego
- Podstawy optymalizacji podatkowej
Zdrowie idealne (Segment 5) – pracownicy w tym segmencie potrzebują zaawansowane wsparcia w zakresie zarządzania majątkiem
W tym segmencie ludzie mogą pochwalić się świetnym zdrowiem finansowym. Widać, że konsekwentnie i z dyscypliną pracowali nad osiągnięciem równowagi i sukcesu finansowego.
Pracownicy w tym segmencie
Pracownicy w tym segmencie zabezpieczyli wszystkie swoje bieżące oraz większość przyszłych potrzeb finansowych. Teraz koncentrują się na zabezpieczaniu tego, co mają oraz na różnego rodzaju optymalizacji. Usprawnianie może dotyczyć zarówno tego, w co inwestują jak i kwestii podatkowych czy prawnych.
Wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku
W tym segmencie szczególnej wagi nabierają kwestie zarządzania majątkiem. Gdy w danej firmie ten segment jest dominujący lub ma istotny udział w populacji pracowników to wdrożenie programu zdrowia finansowego w tym przypadku dotyczy następujących elementów:
- Optymalizacja podatkowa
- Zaawansowane aspekty planowania emerytalnego
- Zaawansowane aspekty inwestowania długoterminowego
- Sukcesja majątku oraz planowanie awaryjne
Wdrożenie programu zdrowia finansowego – kolejne kroki
Eksploracja jako pierwszy krok to świetna przygoda. Możecie poznać swoich pracowników z zupełnie innej niż dotychczas strony. Dzięki temu w ofercie firmy mogą teraz zaistnieć nowe elementy, które wpłyną korzystnie na jej wizerunek oraz pewne mierzalne aspekty biznesu.
Eksploracja to pierwszy krok, który zazwyczaj realizuję z klientami. Pozostałe kroki realizowane są w oparciu o metody zwinne w cyklach trwających pomiędzy 8 a 12 tygodni. W każdym z takich cyklów dostarczam Klientom konkretne korzyści na bazie zdefiniowanych wspólnie wizji rozwiązania oraz szczegółowych celów.
W ramach każdego z cyklu realizowane są cztery kroki. Te cztery kroki znane są w metodologii agile i są zbieżne z tak zwanym cyklem Deminga, który ma na celu ciągłe usprawnienie. Zapoznajcie się z nimi i zobaczcie, co Pracodawca osiąga w każdym z tych kroków.
Definicja – Jako Pracodawca, chce wiedzieć, jakie elementy programu zdrowia powinienem wdrożyć.
Personalizacja – Jako Pracodawca, oferuję elementy programu zdrowia finansowego, które są najlepiej dopasowane do mojego zespołu.
Retrospekcja – Jako Pracodawca, aktywnie monitoruję korzyści realizowane przez Program. Zbieram i analizuję informację zwrotną.
Dopasowanie – Jako Pracodawca dbam o to, aby Program Zdrowia rozwijał się i korygował niedoskonałości tam, gdzie to potrzebne.
Więcej o wdrażaniu programów zdrowia finansowego w kolejnych artykułach.
Pozdrawiam Was
Bogumił