Jak pozbyć się starych i zbudować nowe, lepsze nawyki finansowe?

Każdy może odmienić swoje finansowe przeznaczenie. U podstaw zmiany leżą zawsze nowe nawyki finansowe. To właśnie te automatycznie wykonywane czynności dają nam długoterminowe efekty. Nawyki finansowe to ciekawa zagadka. Ich automatyzm powoduje, że często nie dostrzegamy tego, co robimy codziennie. Finanse dodatkowo, pomimo tego co myślimy, nie rządzą się prawami ekonomii a psychologii.

Dlaczego praca nad nawykami jest ważna?

Finansowy sukces, podobnie jak świetna sylwetka, to lata ciężkiej i konsekwentnej pracy. Każdy przypadek, gdy ktoś obiecuje Wam natychmiastową przemianę finansową traktujcie jako niesmaczny żart podobnie jak wszelkiego rodzaju diety cud. Całkowita finansowa przemiana jest możliwa. Sam jestem tego najlepszym przykładem.

Przemianę można zacząć na wiele sposobów, ale wiele z tych sposobów jest po prostu nieskutecznych. Ich problem polega na tym, że skupiają się na objawach a nie na przyczynach. Na nasze finanse składają się setki a nawet tysiące decyzji które podejmujemy każdego dnia. Decyzje kreują zachowania a one prowadzą do nawyków. Nawyki natomiast są fundamentem zmiany.

Ktoś powie: podejmowanie decyzji – nic prostszego! W świecie teoretycznym może tak. W świecie opisanym przez formuły ekonomii wszyscy jesteśmy racjonalni i podejmujemy optymalne decyzje. Sęk w tym, że w praktyce nikt z nas, nawet Ci z zacięciem do ekonomii, nie działa tak jak opisują to formuły. Zamiast racjonalnego podejścia używamy emocji. A nasze decyzje finansowe często są często wypaczone oraz oderwane od logiki.

Stare i nowe nawyki finansowe – milionowe różnice

Każdy z nas ma dzisiaj jakiś zestaw nawyków finansowych. W większości przypadków nawet pewnie nie macie świadomości jakie są Wasze nawyki finansowe. To jest jeden z element tej behawioralnej zagadki. Nawyki są z definicji automatyczne i bardzo trudno samemu zaobserwować oraz zmieniać. Finansowa transformacja, aby była skuteczna, wymaga działania na dwóch frontach. Z jednej strony musimy pozbyć się starych, negatywnych nawyków finansowych. Z drugiej strony potrzebujemy budować nowe, lepsze nawyki finansowe.

Jest niezmiernie ważne, aby zacząć od eliminacji starych, negatywnych nawyków. To zadanie jest najtrudniejsze, ale bez niego możecie odnieść trwałych rezultatów. Dla przykładu: załóżmy, że Waszym złym nawykiem finansowym jest to, że regularnie korzystacie z kredytów. Z reguły kredyty są kilka lub nawet kilkanaście razy droższe od tego co możecie zarobić bezpiecznie lokując pieniądze. Nie wygracie zatem nigdy w finansową grę działając na kredyt. Wasze inwestycje musiałyby przynosić setki procent rocznie, a wiadomo, że nie jest to możliwe do powtórzenia w długim okresie.

Eliminacja starych nawyków zrobi Wam miejsce na nowe, lepsze nawyki finansowe. Weźmy dalej ten sam przykład. Załóżmy, że dzięki pracy nad podejmowaniem decyzji przestaliście pożyczać pieniądze na małe i większe cele. W efekcie czego nie płacicie już 1000 złotych miesięcznie w odsetkach. Macie teraz miejsce w budżecie i w życiu na nowy, lepszy nawyk. Podejmijcie jedną trwałą decyzję. Zainwestujcie ten tysiąc złotych każdego miesiąca. Ten tysiąc wtedy w perspektywie 25 lat zamieni się z 300 000 kosztów odsetek (25 lat razy 12 miesięcy razy 1000) na potencjał osiągnięcia 884 119 złotych (1000 razy 12 razy 25 lat przy stopie zwrotu 8% rocznie). Różnica w Waszym majątku w tej długiej perspektywie to ponad milion złotych. Więcej na temat tego jak działa ta matematyka możecie przeczytać w artykule: „Procent składany (ósmy cud świata)”

Jak pozbyć się starych złych nawyków?

Na temat nawyków znajdziecie tysiące artykułów i setki książek. Jeden z autorów mnie osobiście przypadł bardzo do gustu i chciałem Was zainspirować na bazie jego pracy do tego, jak można pozbywać się starych oraz budować nowe, lepsze nawyki finansowe. James Clear w swojej książce Atomic Habits świetnie zebrał to co nauka i praktyka wie na ten temat. Przyjrzyjmy się temu bliżej i zachęcam Was do sięgnięcia do oryginału.

Spraw, aby zły nawyk był niewidzialny

Załóżmy, że Twoim złym nawykiem finansowym są zakupy online. Kupujesz przedmioty, których nie potrzebujesz i gromadzisz je w niezliczonych egzemplarzach. Jednym z elementów walki ze złymi nawykami jest ograniczanie Twojego kontaktu z otoczeniem, w którym ten nawyk występuje. W tym przypadku taką strategią mogłoby być usunięcie wszystkich newsletterów oraz zaprzestanie śledzenia ulubionych sklepów online. Dzisiejszy handlowcy dobrze wiedzą, że jeżeli otrzymasz kod rabatowy to jest duża szansa, że z niego skorzystasz:) Po co wystawiać się na próbę?

Zły nawyk musi być nieatrakcyjny

Wróćmy do przykładu zaciągania kredytów. Ludzie zazwyczaj nie widzą w tym nic złego. Wszyscy przecież żyją na kredyt. Nie, nie wszyscy. Ludzie, którzy osiągnęli największy sukces finansowy nie zrobili tego dzięki kredytom. Jak zatem wyeliminować taki nawyk, który w większości przypadków kojarzy nam się z przyjemnością. Za pożyczone pieniądze coś zazwyczaj kupujemy i odczuwamy ten jednorazowy i krótki strzał dopaminowy. W takim przypadku musimy znaleźć drogę do tego, aby ten nawyk stał się nieatrakcyjny. Oprócz oczywistych negatywów wynikających z matematyki, o których pisałem powyżej. Można pomyśleć także, o innych korzyściach, jakie da nam zaprzestanie danego nawyku. W przypadku zaciągania kredytów zdecydowaną korzyścią zrezygnowania z tego nawyku jest Wasza wolność. Gdy nie zaciągam kredytów, to przestaję pracować dla banku i jestem wolna.

Trudniej znaczy lepiej

Kolejna z metod walki ze złymi nawykami bazuje stricte na zdobyczach psychologii. My jako ludzie jesteśmy z natury leniwi. Nasz mózg jest tak zaprogramowany, aby się nie przemęczać. Pokonanie każdej, nawet najmniejszej przeszkody kosztuje nas dużo wysiłku. Jak skorzystać z tego, co wiemy o sobie, aby wyeliminować zły nawyk finansowy. Musimy sobie utrudnić jego wykonanie. Wróćmy do przykładu nadmiernego wydawania pieniędzy na zakupy online. Sprzedawcy robią wszystko, aby nam to ułatwić. Mogą dla nas zapamiętać dane karty, ostatnie zamówienia, podsyłają nam rekomendację. W niektórych sklepach możecie dokonać zakupów jednym kliknięciem. Jeżeli walczycie z nadmiernymi wydatkami, musicie to sobie utrudnić. Jednym ze skutecznym sposobów jest wyłączenie możliwości realizowania płatności w Internecie w Waszym banku. Spowoduje to, że gdy przyjdzie Wam ochota na dwunastą parę takich samych jeansów (bo akurat są na promocji) najpierw będziecie musieli zalogować się do banku i zmienić to ustawienie. Spróbujcie 🙂 Myślę, że nie będzie dwunastej pary jeansów.

Nie możesz mieć satysfakcji ze złego nawyku

Jeden z największych inwestorów na świecie – Ray Dalio – powiedział kiedyś, że ból plus refleksja równa się postęp. Złamanie złego nawyku wymaga zrozumienia, że on nas kosztuje. Ból jest najlepszym nauczycielem. Jak jednak sprawić, aby koszty Waszych złych decyzji finansowych zabolały Was dzisiaj, a nie za 5, 10 czy 25 lat? Nic nie działa lepiej na wyobraźnie niż pozbywanie się żywej gotówki. Możecie na przykład znaleźć sobie do tego ćwiczenia partnera. Może to być Wasza żona. Idziecie z nią na układ, że za każdym razem gdy wydacie pieniądze na coś totalnie głupiego i nieplanowanego musicie żonie oddać dwa razy więcej w gotówce. Uwierzcie mi, dyscyplina w wydatkach pojawi się bardzo szybko:)

Jak budować nowe nawyki finansowe?

Gdy zaczniecie pozbywać się starych, złych nawyków zrobicie sobie miejsce na nowe, lepsze nawyki finansowe. Znowu posłużę się metodami, które wymyślił James Clear w książce Atomic Habits. Zilustruję te metody własnymi przykładami.

To takie oczywiste

Możecie pomóc sobie w budowaniu dobrych nawyków finansowych dzięki sprawieniu, że staną się one dla Was oczywiste. Można w tym celu zrobić kilka rzeczy. Jedną z nich zbudowanie świadomości na temat Waszych obecnych nawyków. Nawyki z racji tego, że są automatyczne, często nie są przez Was wcale odnotowane. Powinniście zacząć od śledzenia Waszych nawyków. Na początek proponuję spisywanie codziennie każdej sytuacji, w której wydajecie lub zarabiacie pieniądze. To da Wam pierwszy, rzetelny obraz Waszych finansowych zachowań. Załóżmy dla przykładu, ze chcecie zbudować nawyk planowania zakupów i trzymania się budżetu. Z Waszych notatek wynika jednak, że wydajecie pieniądze w sposób spontaniczny i zakupy praktycznie nigdy nie są planowane. Taka wiedza jest niezwykle cenna bo może Wam pomóc w wykorzystaniu jednej sprawdzonej metody. Udowodniono, że łatwiej jest budować nawyki, gdy mamy na to konkretny plan wdrożenia. W tym przykładzie zamiast mówić sobie, że będę planowała zakupy powiedz: co tydzień w środę o 19.00 w centrum handlowym X będę realizowała moje zakupy z przygotowanej listy. To już jest konkret, którego łatwo się trzymać.

To takie atrakcyjne

Moi Klienci czy studenci mają czasami problem ze zrozumieniem, jak dyscyplina w finansach może być atrakcyjna? Jak na przykład oszczędzanie, które z natury jest działaniem ograniczającym może być korzystne. Doświadczenia pokazują w druzgocącej większości, że to co dla nas jest przyjemne dzisiaj kosztuje nas o wiele więcej później. To zaś co jest dla nas dzisiaj trudne przynosi nam ogromne korzyści później. Ten element odłożenia nagrody w czasie jest dla wielu trudny do zaakceptowania i do wykorzystania. Każda z Was będzie miała inny obraz tego, do czego doprowadzi Was dyscyplina w finansach. Ja miałem w głowie pewien błogi stan, do którego chciałem doprowadzić i udało mi się to. Tym stanem był stan wolności, w którym zarabiam pieniądze nawet gdy śpię i nie muszę pracować. Osiągnąłem ten stan w wieku 40 lat. Dzisiaj, dla utrzymania motywacji mam inny obraz atrakcyjnej przyszłości, do której doprowadzi mnie ciągłą dyscyplina. Chcę podróżować 100 dni w roku każdego roku w dowolnie wybrane miejsca na świecie. Takie postawienie sprawy jest atrakcyjne. Poszukajcie swoich własnych atrakcji, które będą związane z nawykiem dyscypliny finansowej. Będziecie myśleć o nagrodzie a nie o chwilowych niedogodnościach.

To takie łatwe

Jednym z elementów budowania nawyków jest sprawienie, że są łatwe do wykonania. Tutaj zastosowań jest bardzo wiele. Jedno z najważniejszych zastosowań tego prawa dotyczy gromadzenia środków. Gromadzenie stanie się super łatwe, gdy sprawicie, że jest automatyczne. Można sobie to ułatwić w następujący sposób. Ustawcie zlecenie stałe z Waszego podręcznego konta na inne konto. Wpiszcie w kwocie zlecenia kwotę Waszych miesięcznych oszczędności. Bank będzie je za Was przelewał każdego miesiąca. Najlepiej żeby lądowały one na koncie, do którego nie ma łatwego dostępu (np. nie ma podpiętej karty debetowej). Zobaczycie jak szybko i łatwo zaczniecie gromadzić środki.

To taka satysfakcja

Ludzie odczuwają satysfakcję z postępów w realizacji celów. Ja prowadzę, podobnie jak Monica z serialu przyjaciele, moją ulubioną rywalizację. Ścigam się z samym sobą:) Okazuje się bowiem, że śledzenie postępów jest bardzo przyjemne. Dzisiaj nie śledzę już postępów w finansach na codzień, bo po tylu latach praktyki dzieje się to na autopilocie. Ale śledzę na przykład inne nawyki. Przyjąłem, że każdego dnia pisze 500 słów i za każdym razem, gdy to zrobię, stawiam w kalendarzu zielonego ptaszka:). W 2022 były do tej pory tylko trzy dni, kiedy nie napisałem 500 słów. I wiem, że jeżeli utrzymam ten nawyk to na koniec roku będę miał opublikowane w sumie około 150 artykułów, co dla mnie jest ogromną satysfakcją. wy możecie zacząć śledzić inny pożyteczny nawyk finansowy. Załóżcie, że poświęcacie godzinę dziennie na edukację finansową i zacznijcie to mierzyć.

Oceń swoje nawyki finansowe dzisiaj – darmowe narzędzie

Kilka lat temu przeanalizowałem nawyki finansowe około 4000 osób z całego świata. Wyniki tych badań zainspirowały mnie między innymi do uruchomienia tego bloga. Z mojego badania wyłonił się profil mistrza finansów osobistych. Mistrz (lub Mistrzyni) finansów osobistych to osoba, która przekuła swoje nawyki finansowe na sukces w finansach osobistych, cieszy się wolnością finansową oraz świetnym zdrowiem finansowym.

W zeszłym roku udostępniłem narzędzie do szybkiej oceny ważnych nawyków finansowych. Dzięki darmowemu narzędziu HABITUS możecie dzisiaj świadomie przyjrzeć się swoim nawykom. Szwajcarski psycholog Carl Jung powiedział kiedyś “Do momentu, gdy nie zmienisz nieświadomości na świadomość będzie ona kierowała Twoim życiem i decydowała o Twoim losie”.

Zrób dzisiaj właściwy krok tutaj.

DOBRE NAWYKI MOŻESZ BUDOWAĆ RAZEM Z NAMI – INSTYTUT FINANSÓW OSOBISTYCH

Finansowy sukces zaczyna się od dwóch prostych słów – budżet osobisty. To dzięki niemu właśnie będziecie mogli popracować nad zagrożeniami, które stoją na przeszkodzie do sukcesu finansowego.

Sam przeszedłem tą drogę wielokrotnie popełniając błędy, które nauczyły mnie życiowych lekcji. Chciałbym, abyście skrócili swoją podróż i aby finansowy sukces zagościł w Waszych domach jak najszybciej. Do tego potrzebny jest między innymi budżet osobisty.

„Jak skutecznie zarządzać pieniędzmi, aby osiągnąć finansowy sukces” to program, który w tej chwili dla Was przygotowuję. Pozwoli on Wam po raz pierwszy obiektywnie spojrzeć na pieniądze.

Rejestracja jest darmowa. Pierwszy kurs uruchamiamy już w marcu.

Dołączając teraz otrzymasz atrakcyjne rabaty.

Taka okazja jak teraz więcej się u nas już nie powtórzy.

Jako pierwsi w Polsce będziecie mogli zobaczyć programy edukacji finansowej oparte na najlepszych na świecie metodach.

Do zobaczenia w Instytucie.