Jeżeli zadajesz sobie pytanie jak pokonać długi to zapewniam Cię, że nie jesteś jedyna. W wielu rozwiniętych gospodarkach zadłużenie gospodarstw domowych liczone jest w trylionach dolarów amerykańskich (to jest jedynka i dwanaście zer). W Polsce sytuacja jest także niepokojąca. Na moment pisania tego artykułu wszystkie główne kategorie zadłużenia Polaków rosną w dwucyfrowym tempie. Niektóre nawet pędzą z trzycyfrową szybkością, To wszystko dzieje się w czasach historycznie niskich stóp procentowych.
Nauka i praktyka znalazła odpowiedź na pytanie: jak pokonać długi najskuteczniej. Trzeba skorzystać z metody bazującej na motywacji oraz osiąganiu celów. Metoda ta skupia się na spłacie najmniejszych zobowiązań w pierwszej kolejności. Dalej w tym artykule rozwinę to pojęcie.
Nikt nie wie co stanie się za kwartał, za pół roku lub rok. Nie znane są na dzisiaj decyzje Rady Polityki Pieniężnej, które wpłyną na wysokość płaconych rat. Znane są natomiast już dzisiaj niszczące ludzi efekty posiadania długów. Pisałem o tym szerzej w ostatnim artykule. Dla przypomnienia podam tylko, że cała gama opracowań naukowych mówi o powiązaniu zadłużenia z szeroką gamą negatywnych efektów. Są wśród nich: ogólnie słabsze zdrowie psychiczne, obniżona wydajność pracy, depresja, zmniejszoną satysfakcja z życia małżeńskiego a w ekstremalnych przypadkach samobójstwa, próby samobójcze oraz myśli samobójcze.
W świetle tych informacji oraz w hołdzie zdrowemu rozsądkowi każda z Was powinna już dzisiaj zrozumieć jak pokonać długi. Wojna z długami nie może czekać na później. To nie jest kwestia szukania najlepszego momentu. To jest kwestia wykorzystania najlepszej, naukowo udowodnionej metody. Przenalizowałem dla Was dostępną literaturę naukową w tym temacie i zapraszam Was do zapoznania się z konkluzjami. Na końcu artykułu opiszę także szerzej jak w swojej pracy pomagam ludziom w praktyce znaleźć najlepszą dla nich odpowiedź na pytanie jak pokonać długi.
Jak skutecznie pokonać długi – w świetle psychologicznych badań naukowych
Tematyka zadłużenia jest przez naukowców poruszana w wielu wymiarach i od bardzo dawna. W jednym z opracowań przyjrzano się też szerzej literaturze związanej rolą celów konsumentów w podejmowaniu decyzji finansowych. Ta kwestia ma szczególne znaczenie jeżeli chodzi o sprawę spłaty zaciągniętych kredytów. Warto na wstępie powołać oraz zapamiętać dwa kluczowe wnioski z tych opracowań:
- po pierwsze udowodniono, że koncentracja na spłacie zobowiązań w odpowiedniej kolejności zwiększa motywację do całkowitego wyeliminowania długów. Ma to szczególnie duże zastosowanie dla konsumentów o niskim poziomie samokontroli. Podejście to zakłada, że obsługujemy wszystkie długi, które mamy spłacając minimalne kwoty. Najmniejszy z naszych długów atakujemy natomiast wszystkimi dostępnymi nam kwotami tak, aby jak najszybciej go zamknąć. Podejście takie wzmaga poczucie postępu w spłacie zobowiązań oraz utrzymuje zaangażowanie w realizacji tego trudnego celu. (Kettle, Trudel, Haubl 2012)
- po drugie udowodniono, że podzielenie procesu spłaty długów na możliwe do osiągnięcia, mniejsze cele jest skuteczną motywacją do ukończenia z sukcesem spłaty zobowiązań. Udowodniono także, że zamkniecie któregoś z rachunków kredytowych na początku realizacji programu spłaty prorokuje sukces w eliminacji wszystkich posiadanych zobowiązań. Zauważono bowiem, że spłata całkowita małego długu daje o wiele większą ulgę niż nadpłata tej samej kwoty w ramach większego zobowiązania. (Gal, McShane 2012)
Czuję się jeszcze w obowiązku nadmienić, że z matematycznego punktu widzenia najszybszą metodą pozbycia się długu byłaby koncentracja w pierwszej kolejności na długach o najwyższych odsetkach. My jednak jako ludzie nie rozwiązujemy tutaj problemu matematycznego. Tak jak pisałem wcześniej, ludzka postawa jeżeli chodzi o zaciąganie długów jest daleka od racjonalnej. Trudno zatem oczekiwać, że teraz nagle staniemy się super racjonalni i z wielką zaciekłością siądziemy do kalkulatora, aby obliczyć dokładnie nasze najlepsze kroki do spłaty zobowiązań. Nie, to tak nie działa. Dlatego w zdecydowanej większości psychologowie wskazują jako najskuteczniejsze metody walki z długami metody oparte na motywacji i osiąganiu celów. Poniżej możecie zapoznać się, jak ja pomagam Klientom w pokonać długi stosując metodę osobistej dźwigni opartą na psychologicznych fundamentach motywacji i osiągania celów.
Moja autorska metoda jak pokonać długi czyli osobista dźwignia.
Co to jest osobista dźwignia?
Osobista dźwignia to metoda, którą wypracowałem w trakcie rozmów nad finansami osobistymi z moimi Klientami. W tym artykule poświęcę trochę więcej tej metodzie. Zacznijmy najpierw od samej definicji. Osobista dźwignia pochodzi od znaczenia słów osobisty (czyli wykonany przez daną osobę) oraz dźwignia (przewaga w osiągnięciu celu). Zastosowanie osobistej dźwigni ma na celu, najszybsze jak to możliwe zaatakowanie przyczyn oraz usunięcie efektów problemu zadłużenia danej osoby.
Dlaczego osobista dźwignia jest najskuteczniejszą metodą walki z długami?
Osobista dźwignia jest najskuteczniejszą metodą walki z długami z kilku przyczyn:
- Po pierwsze, skupia się najpierw na ocenie zdrowia finansowego danej osoby i stawia pewnego rodzaju diagnozę na temat tego, z jaką sytuacją finansową mamy do czynienia. Dzięki temu mamy absolutną pewność, że dalsze kroki podejmowane na drodze do wyjścia z długów są dopasowane do indywidualnego scenariusza danego Klienta i w maksymalny sposób wykorzystają jego potencjał
- Po drugie, pozwala na identyfikację przyczyn zadłużenia i zaplanowanie dalszych kroków tak, aby w pierwszej kolejności wyeliminować przyczyny a dopiero później pracować nad samym programem spłaty zobowiązań. Bez usunięcia przyczyny szanse na wyjście z długów są zerowe lub bliskie zeru.
- Po trzecie, osobista dźwignia w każdym z przypadków ma w swoim programie pracę nad podniesieniem przychodów danej osoby oraz otwarcie jej głowy na nowe możliwości. To punkt o kluczowym znaczeniu. W większości przypadków osoby zadłużone są tak psychicznie zmęczone, że boją się lub nie chcą podejmować żadnych wyzwań. Należy jednak zrozumieć, że praca nad wzrostem przychodów jest tym, co daje podwójną siłę w walce z długiem.
Wszystkie te trzy powyższe przyczyny stanowią absolutną przewagę osobistej dźwigni jako metody walki z długami. Poniżej możemy spojrzeć, jakie efekty przynosi zastosowanie tej metody.
Jakie efekty przynosi zastosowanie osobistej dźwigni w kontekście walki z długami?
Efektem ostatecznym zastosowania osobistej dźwigni jest eliminacja długów. Oprócz realizacji tego celu zastosowanie osobistej dźwigni pomaga w trwałej przemianie nawyków w zakresie finansów osobistych. W trakcie pracy nad spłatą zobowiązań osobista dźwignia pozwala na:
- Uwolnienie maksymalnej ilości wolnej gotówki potrzebnej do spłaty zobowiązań w jak najkrótszym czasie. Moja metoda zakorzeniona jest w badaniach naukowych związanych z psychologią osiągania celów oraz motywacją. Wiemy, że ludzie mają tendencje do słabnącej motywacji wraz z upływem czasu. Dlatego ważne jest, aby utrzymać dobre tempo. Najlepszym narzędziem do naprawnienia problemu długu jest wolna gotówka. Dzięki osobistej dźwigni wygenerujesz maksymalnie dużo wolnej gotówki w jak najkrótszym czasie.
- Stały i widoczny postęp w spłacie zobowiązań oraz widoczna poprawa finansów osobistych. Dzięki skupieniu na maksymalizacji ilości wolnej gotówki otrzymujemy do dyspozycji narzędzie. Wykorzystujemy to narzędzie do spłacania w pierwszej kolejności najmniejszych zobowiązań. Dzięki temu każdy ma namacalne efekty swojej pracy i czuje postęp w walce z długami.
- Najszybszy możliwy czas wyjścia z długów. Dzięki temu, że pracujemy równocześnie nad przychodami oraz kosztami nasz czas wyjścia z długów jest zawsze znacząco krótszy niż w przypadku zastosowania jakiejkolwiek innej metody.
Jakich innych efektów zastosowania osobistej dźwigni możecie się spodziewać?
- Budowanie świadomości oraz zakorzenienie kluczowych nawyków związanych ze zdrowiem finansowym – w poprzednim artykule wskazywałem na to, że niska świadomość jest jedną z psychologicznych przyczyn powstawania długu. Realizacja programu spłaty długów w oparciu o metodę osobistej dźwigni pozwoli Wam zbudować wystarczającą świadomość w obszarze finansów osobistych, aby skutecznie unikać popadania w długi. Na elementy budowania świadomości w tym zakresie składają się na przykład kwestie świadomego prowadzenia budżetu, zrozumienia naszych kluczowych wskaźników finansowych i, co najważniejsze, zbudowania trwałego mechanizmu podejmowania kolejnych decyzji finansowych.
- Trwały wzrost przychodów oraz zmiana sposobu myślenia z „wszystko jest stałe” na „wszystko można zmienić” – zastosowanie osobistej dźwigni i praca ze mną zmusi Was do wyjścia poza własne schematy oraz zaprzestania stosowania mentalności „wszystko jest stałe”. Mentalność taka karze Wam wierzyć, że nie możecie się zmieniać i że wykorzystaliście już swój potencjał. W pracy ze mną zobaczycie, że jedynym właściwym kierunkiem jest rozwój oraz wzrost poprzez budowanie nowych umiejętności oraz pielęgnowanie własnych talentów.
- Zapoczątkowanie nowego etapu wolności finansowej – eliminacja długów do kamień milowy na drodze do budowania wolności finansowej. Po spłacie ostatniego zobowiązania będziecie gotowi do przejścia na kolejny poziom pracy nad finansami. Dalej będziecie pielęgnować dyscyplinę oraz hołdować rozwojowi osobistemu. Krótko i długoterminowe cele jednak się zmienią. Będziecie pracować nad budową własnej infrastruktury, która będzie Was utrzymywać, gdy już nie będziecie mogli pracować a polski system ubezpieczeń nie spełni Waszych oczekiwań.
Najskuteczniejszy sposób walki z długami metodą osobistej dźwigni, czyli jak pokonać długi krok po kroku?
Wiecie już, jakich efektów można się spodziewać korzystając z osobistej dźwigni. Wiecie też dlaczego ta metoda, bazująca na psychologii człowieka, jest najskuteczniejsza w walce z długami. Poniżej przybliżę Wam, jakie kroki wykonuję z Klientami, którzy decydują się na program redukcji zmian z wykorzystaniem osobistej dźwigni.
Krok pierwszy – kompleksowa ocena zdrowia finansowego Klienta
Pracę z Klientami rozpoczynam zawsze od oceny ich zdrowia finansowego. Wykorzystuje do tego autorskie narzędzia, z których skorzystało już kilka tysięcy osób na całym świecie. W tym kroku zmierzymy między innymi Twój finansowy iloraz inteligencji i sprawdzimy, jakie masz zadatki na to żeby zostać mistrzem finansów osobistych. Przyjrzymy się też szczegółowo Twojemu rocznemu budżetowi. Na bazie Twoich indywidualnych odpowiedzi pokażę Ci kilka obiektywnych wskaźników, które są miarą Twojego zdrowia finansowego. Na tym etapie oprócz postawienia fundamentów do pracy nad problemem zadłużenia, pokażę Ci kompleksową, obiektywną diagnozę Twoich finansów osobistych.
Krok drugi – Szczegółowa identyfikacja przyczyny (lub przyczyn) problemu zadłużenia
W pracy z Klientami bardzo często mówię, ze dokładna identyfikacja i opisanie problemu to 80% jego rozwiązania. Dlatego też praca ze mną w temacie długów zawsze jest poprzedzona szczegółową identyfikacją problemu, który doprowadził Cię do powstania długów. Przyczyny długów mogą być tak różne, jak różni są ludzie. Część z nich ma podłoże psychologiczne, cześć związana jest z elementarnymi brakami w zakresie wiedzy na temat finansów osobistych, są też przypadki losowe oraz niestandardowe, które nie mieszczą się w żadnej kategorii. Niezależnie od przyczyny powstania długów dobra wiadomość jest taka, że nie ma sytuacji bez wyjścia. Dodatkowo, dokładna analiza Twoich osobistych przyczyn powstawania długów pozwoli Ci zbudować świadomość tego problemu oraz uniknąć go na przyszłość. Jest to istotny krok na drodze do życia bez długów na stałe oraz do trwałego zdrowia i wolności finansowej.
Krok trzeci – Ogólna dyskusja na temat nawyków oraz otoczenia Klienta
Niezwykle ważne w pracy nad tym jak pokonać długi jest spojrzenie na Wasze nawyki. Bardzo cennym aspektem tego elementu pracy ze mną jest to, że patrzę na Wasze nawyki z boku i analizuje je obiektywnie. Ma to ogromne znaczenie z uwagi na psychologiczny aspekt i naturę nawyków. Nawyki bowiem to nabyte skłonności do mechanicznego wykonywania danej czynności wynikające z częstego jej wykonywania. Innymi słowy nawyki są automatyczne i w związku z tym sami możemy nawet nie mieć świadomości, że wykonujemy dane czynności. Tym bardziej sami nie jesteśmy w stanie oszacować, jaki wpływ dane nawyki mają na kondycję naszych finansów. Konkretne nawyki wzrastają w konkretnym otoczeniu. Porozmawiamy na tym etapie także o tym, jak wygląda Twój dzień, tydzień, miesiąc, aby zobaczyć jak świat zewnętrzny steruje Twoimi nawykami.
Krok czwarty – Zaplanowanie działań eliminujących przyczyny zadłużenia
Pierwsze trzy kroki w pracy ze mną pomagają stworzyć kompleksowy obraz tego, jak dzisiaj wyglądają Twoje finanse, nawyki oraz otoczenie. Pozwalają, w konsekwencji, na precyzyjną identyfikację przyczyny lub przyczyn zadłużania się. W odpowiedzi na zdiagnozowane przyczyny przygotowujemy wspólnie plan, efektem którego będzie łatwy do zrozumienia oraz prosty w wykonaniu plan. Eliminacja przyczyn zadłużania się jest kluczowym krokiem na drodze do życia bez długów. Bez usunięcia źródła problemu dalsze kroki mają niewielki sens, jako że wkrótce po zakończeniu spłaty zobowiązań zapewne wrócicie do problemu długów. Eliminowanie przyczyn zadłużenia według mojej metody będzie w dużej mierze pracą związaną z Waszymi nawykami. Będziemy pracować nad tym, aby wzmacniać dobre nawyki finansowe oraz osłabiać lub eliminować te złe.
Krok piąty – Redukcja niepotrzebnych stałych wydatków oraz ograniczenie niepotrzebnych zakupów
Niezależnie do tego, jakie są przyczyny zadłużenia, każdy program redukcji kredytów ma w sobie element redukcji stałych wydatków oraz ograniczenia niepotrzebnych zakupów. W tym kroku przyjrzymy się szczegółowo temu jak, kiedy, na co i ile wydajecie pieniędzy. Ten krok jest niezbędny, aby szybko rozpocząć proces spłaty zobowiązań, szybko odnotować pierwsze sukcesy oraz utrzymać motywację. Najważniejszym bowiem narzędziem do walki z długami jest wolna gotówka. Zazwyczaj dużo łatwiej z dnia na dzień wygospodarować więcej gotówki poprzez oszczędności niż dzięki nowym źródłom pieniędzy.
Krok szósty – Zwiększenie ilości nowej gotówki
Jedną z kluczowych korzyści mojej metody jest jej szybkość. Osiągamy ją pracując równocześnie nad redukcją wydatków oraz powiększeniem ilości nowej gotówki. Są dwa typowe źródła nowej gotówki. Z jednej strony zachęcam Klientów do zmiany myślenia i otwarcia się na nowe możliwości budowania umiejętności i zwiększanie swojej rynkowej wartości. Dzięki temu większość z Klientów awansuje w obecnej firmie lub zmienia otoczenie pracy na takie, które daje większą swobodę finansową. Drugim elementem jest jednorazowy przypływ gotówki związany z pozbyciem się ze swojego życia rzeczy, które w niczym Wam już nie służą a mogą swobodnie zostać zamienione na gotówkę.
Krok siódmy – Poukładanie długów od najmniejszego do największego
Przygotowaliśmy się bardzo dobrze do wygrania wojny z długami pracując nad poprzednimi elementami. Reszta to już tylko formalność. Teraz poukładamy Twoje długi od najmniejszego do największego, zgodnie z naukowo udowodnionymi praktykami, o których pisałem poniżej. To będzie Twój plan ataku zadłużenia.
Krok ósmy – Spłata długów według przyjętej metody
Rozpoczynamy eliminowanie długów. Pierwszy, najmniejszy dług na Twojej liście zostanie zasypany wolną gotówką, którą niedawno wygenerowaliście. Pozostałe długi będą dalej spłacane zgodnie z minimalnymi płatnościami. Po zamknięciu najmniejszego zobowiązania. Cała wolna gotówka z nieco większą siłą zostanie wymierzona w kolejny kredyt. Tak krok po kroku doprowadzimy do zamknięcia wszystkich zobowiązań.
Długi a wolność finansowa
Pokonanie wszystkich długów jest istotnym krokiem na drodze do osiągnięcia wolności finansowej. Wyeliminowanie z miesięcznej listy płatności tych wszystkich rat da Wam najlepsze narzędzie do budowania inwestycji i aktywów. Tym narzędziem jest wolna gotówka.
Wyeliminowanie długów zmieni także Waszą perspektywę na kwestię podejmowania ryzyka, rozwoju oraz zmian. Będziecie bardziej ochoczo badać obszary, które do tej pory były dla Was nieznane. Z większym zainteresowaniem będziecie też analizować kwestię stworzenia własnej firmy, własnego produktu i, w konsekwencji, własnego życia.
Jeden z cytatów mówi, że jeżeli nie poświecisz swojego życia na realizowanie własnych celów to na pewno znajdzie się ktoś, kto te cele Ci narzuci. Wygranie wojny z długami to jedno z takich osiągnięć, które będzie miało charakter transformacyjny. Po likwidacji długów nie macie już żadnego przymusu ekonomicznego i możecie po prostu poddać się refleksji i zacząć robić coś innego.
W następnym artykule będę analizował kwestię wpływu długów na ludzkie zdrowie. Już dzisiaj zachęcam Was do zapisania się na moją listę mailową. Dzięki temu będziecie, jako pierwsi wiedzieć o nowych artykułach i innych ciekawostkach w finansach osobistych, nieruchomościach i obszarze wolności finansowej. Zawsze możecie też do mnie napisać: info@bogumilwrobel.com
Pozdrawiam Was, Bogumił
Przy pisaniu tego artykułu inspirowałem się badaniami naukowymi oraz pracą innych osób. Zachęcam Was do sięgnięcia do materiałów źródłowych dla lepszego zrozumienia tematu jak pokonać długi.
David Gal and Blake McShane (2012) ,”Can Small Victories Help Win the War? Evidence From Consumer Debt
Management”, in NA – Advances in Consumer Research Volume 40, https://www.acrwebsite.org/volumes/v40/acr_v40_12496.pdf
Keri Kettle, Remi Trudel , and Gerald Häubl (2012) ,”Helping Consumers Get Out of Debt Faster: How Debt Repayment
Strategies Affect Motivation to Repay Debt”, in NA – Advances in Consumer Research Volume 40, https://www.acrwebsite.org/volumes/v40/acr_v40_12495.pdf
Amar, Moty, Dan Ariely, Shahar Ayal, Cynthia E. Cryder, Scott I. Rick (2011), “Winning the Battle but Losing the War: The
Psychology of Debt Management,” Journal of Marketing Research, 48 (Special Issue), S38–S50. http://apps.olin.wustl.edu/faculty/cryder/winningthebattle.pdf