Rozumiem, że codziennie jest taki natłok informacji, że myślenie o tym jaka czeka Cię emerytura nie jest na szczycie Twoich priorytetów. Powinno jednak znaleźć się na tej liście bo finanse na emeryturze w wydaniu polskim zapowiadają się co najmniej nieciekawie. Przeanalizowałem dokładnie jeden z ostatnich raportów OECD na temat stanu różnych systemów emerytalnych w Europie i dzisiaj dzielę się z Wami moimi obserwacjami.
Istotny wątek dotyczący tego, aby dbać o swoje finanse dzisiaj i na emeryturze zapoczątkowałem już kiedyś pisząc o mega trendach. Nie sądziłem jednak, że sytuacja polskiego systemu emerytalnego jest tak katastrofalna. Lektura raportu OECD zainspirowała mnie do napisania tego artykułu i do coraz mocniejszego zachęcania Polaków, aby sami inwestowali i budowali własny system emerytalny. W innym wypadku czeka was przykra niespodzianka.
Ile pieniędzy dostaniesz na emeryturze w różnych krajach, czyli co to jest stopa zastąpienia i dlaczego powinna Cię zainteresować.
Już w podsumowaniu tego wielkiego raportu Polska zwraca na siebie uwagę. Jednym z kluczowych spraw, które determinuje to jaka będzie nasza emerytura jest tak zwana stopa zastąpienia. Już w tym podsumowaniu Polska wskazywana jest na jeden z najgorszych krajów w tym zakresie. Rozbijmy ten temat na czynniki pierwsze.
Co to jest stopa zastąpienia?
Stopa zastąpienia według najprostszej możliwej definicji to to, jaka czeka Cię emerytura w odniesieniu do Twoich zarobków, gdy byłaś aktywna zawodowo. Dla przykładu, jeżeli zarabiałaś 10 tysięcy złotych miesięcznie, a stopa zastąpienia wynosi 80% wtedy Twoje finanse na emeryturze to będzie 8000 PLN.
Według raportu OECD pracownicy z krajów objętych badaniem, którzy zarabiali w okolicach średniej oraz rozpoczęli pracę w wieku 22 lat mogli średnio liczyć na stopy zastąpienia wynoszące 51.8% dla mężczyzn oraz 50.9% dla kobiet. Autorzy raportu zaznaczają jednak, że różnice pomiędzy poszczególnymi krajami badania są ogromne i sprawa zaczyna się komplikować w kontekście polskiego systemu emerytalnego.
Autorzy raportu wskazują już na samym początku, że Polska jest wśród krajów, w których stopy zastąpienia są najniższe. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to tyle, że Polacy po przejściu na emeryturę będę musieli obniżyć swój standard życia kilka razy. Przyjrzyjmy się szczegółom.
Polska jest wśród krajów, w których stopy zastąpienia są najniższe. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to tyle, że Polacy po przejściu na emeryturę będę musieli obniżyć swój standard życia kilka razy.
Źródło: Pensions at a Glance 2021, https://www.oecd-ilibrary.org/
Finanse na emeryturze Polaków jedne z najgorszych w całym zestawieniu
Jak widzicie na zestawieniu poniżej, Polska obok Litwy jest na szarym końcu jeżeli chodzi o stopy zastąpienia. U nas emeryci mogą średnio liczyć na to, że otrzymają około 32% swoich zarobków przechodząc na emeryturę. To jeszcze nie wszystko.
Kolejną z miar, jakie używa się w analizowaniu systemów emerytalnych jest tzw. pension wealth czyli, jakiego rodzaju majątek jest zgromadzony w ramach naszej emerytury. Majątek ten wyraża się w latach i tak średnio dla badanych krajów oscyluje on około 9,4 lat dla mężczyzn oraz 10,3 dla kobiet. Liczby te oznaczają, że średnio mężczyźni w badanych krajach gromadzą majątek w systemach emerytalnych równy ponad 9 lat ich zarobków (kobiety nieco ponad 10 lat).
Jak na tle tej miary skuteczności systemów emerytalnych plasuje się Polska? Znowu jesteśmy na szarym końcu obok Litwy i Estonii. W przypadku polskich emerytów udaje się zebrać majątek wynoszący średnio około 5 lat zarobków. Jesteśmy zatem blisko dwa razy gorsi w tym ujęciu niż średnia z badanych krajów oraz ponad trzy razy gorsi od krajów takich jak Austria czy Luxemburg. Nasze finanse na emeryturze wyglądają najgorzej jak to możliwe. Jaka jest przyczyna tego stanu rzeczy. Raport daje kilka wskazówek w tym zakresie. Przyjrzyjmy się im.
Nasze finanse na emeryturze wyglądają najgorzej jak to możliwe na tle innych krajów. Musicie budować własne zabezpieczenie na przyszłość, aby nie doznać szoku po otrzymaniu pierwszego przelewu emerytury.
Dlaczego szacuje się, że nasze finanse na emeryturze będą jednymi z najgorszych w badaniu?
Zawsze powtarzam to moim Klientom i studentom, że zero inwestycji musi dać Ci zero rezultatów. Podobna logika ma zastosowanie przy próbie odpowiedzi, jaka czeka nas emerytura i dlaczego nasze finanse na emeryturze są zagrożone.
Zero inwestycji daje zero rezultatów – obowiązkowe systemy emerytalne
W każdym z krajów przyjmuje się pewne reguły związane z tym, jakie są minimalne oraz obowiązkowe składki na systemy emerytalne. Dotyczą one zazwyczaj trzech głównych grup: pracodawców, pracowników oraz rządu.
Obowiązkowe składki do systemów emerytalnych różnią się istotnie pomiędzy krajami. Najwyższe wskaźniki procentowe w tym zakresie odnotowane są w Islandi (15,5%). W czołówce krajów są także Izrael oraz Szwajcaria. Polska znowu w tym zestawieniu wygląda bardzo blado. Nasze łączne składki do obowiązkowego systemu emerytalnego nie przekraczają kilku procent. Nie można spodziewać się świetnych rezultatów jeżeli już na starcie obowiązkowy system inwestuje tak mało. Można by było obronić taką sytuację, gdyby systemowi obowiązkowemu towarzyszyły prężne i skuteczne systemy dobrowolne. Wiemy jednak, że tak nie jest. Jakie są zatem tego rezultaty?
Marne rezultaty, czyli ile pieniędzy jest dzisiaj w polskim systemie emerytalnym w porównaniu do innych krajów?
Każdy z krajów trzyma aktywa, które służą do realizowania zobowiązań wynikających z założeń systemu emerytalnego. Aktywa te mierzy się zazwyczaj w relacji do wielkości gospodarki danego kraju (wyrażonej w PKB). Średnie liczby prezentują się całkiem nieźle i okazuje się, że badane kraje mają w rezerwach emerytalnych tyle pieniędzy ile warte są ich gospodarki.
Średnia nie pokazuje jednak całej historii. Mamy bowiem wśród tych krajów takie gospodarki jak Dania , Holandia czy Islandia, które zgromadziły odpowiednio 229.4%, 212.7% oraz 206.9%. Mamy też następne sześć krajów, które zgromadziły znacznie powyżej 100%. Mamy też drugi koniec tego spektrum skuteczności systemów emerytalnych. Raport wskazuje 16 najgorszych krajów, w których rezerwy wynoszą mniej niż 20% PKB w danych krajach. Jest wśród nich także Polska.
Powoli cały ten obraz składa się w całość. Inwestujemy mało, mało możemy także zgromadzić jako kraj. Pozostaje teraz tylko przyjrzeć się ostatniemu elementowi układanki. Może jesteśmy jako kraj mistrzami inwestowania i potrafimy z tych mizernych środków wykrzesać nieprawdopodobne stopy zwrotu? Muszę was rozczarować.
Inwestujemy mało. Mało możemy także zgromadzić jako kraj. Może jesteśmy jako kraj mistrzami inwestowania i potrafimy z tych mizernych środków wykrzesać nieprawdopodobne stopy zwrotu? Muszę was rozczarować.
Nie dość, że pieniędzy jest mało to jeszcze słabo pracują
Aktywa emerytalne muszą pracować tak jak wszystkie inne inwestycje. Tradycyjnie fundusze te są ulokowane w tradycyjne instrumenty takie jak akcje, obligacje i gotówka. Od właściwej alokacji w te instrumenty zależy to czy pieniądze przeznaczone na nasze emerytury rosną z czasem i jak szybko rosną.
Muszę Was po raz kolejny rozczarować. Realne zwroty w naszym systemie emerytalnym w ostatnich pięciu latach wyniosły 0,6%. Jest to znowu jeden z najgorszych wyników w analizowanym zestawieniu krajów. Dla uruchomienia wyobraźni dodam tylko, że przy takich zwrotach potrzeba ponad sto lat, aby podwoić kapitał. Niech to Wam dobrze zapadnie w głowie. Tak nieskuteczny jest właśnie Polski system.
Musisz wziąć sprawy w swoje ręce.
Co z tego wszystkiego wynika? Konkluzja na dzisiaj jest taka, że musisz sprawy emerytury wziąć w swoje ręce. Pisałem już o tym wcześniej w bardzo popularnym artykule „Megatrendy a zdrowie finansowe”. Badanie OECD, które tak szeroko dzisiaj skomentowałem nie pozostawia cienia złudzeń dla polskich emerytów.
To jaka czeka Cię emerytura zależy tylko od Ciebie. Możesz sprawić, aby Twoje finanse na emeryturze pozwalały Ci na podróżowanie po świecie. Musisz tylko zacząć myśleć długoterminowo i skupić się na rozwoju umiejętności finansowych. Możesz także zostawić ten temat tak jak jest i skazać się na pracę do końca swoich dni.
Dołącz do Instytutu Finansów Osobistych i zacznij budować swoją finansową przyszłość
Sam przeszedłem drogę do sukcesu finansowego wielokrotnie popełniając błędy, które nauczyły mnie życiowych lekcji. Chciałbym, abyście skrócili swoją podróż i aby finansowy sukces zagościł w Waszych domach jak najszybciej. „Jak skutecznie zarządzać pieniędzmi, aby osiągnąć finansowy sukces” to program, który w tej chwili dla Was przygotowuję. Pozwoli on Wam po raz pierwszy obiektywnie spojrzeć na pieniądze. Wyposaży Was także w kluczowe narzędzia do podejmowania decyzji oraz pozwoli Wam skutecznie zaplanować Wasze finanse na emeryturze.
Dołączając teraz otrzymasz atrakcyjne rabaty.
Taka okazja jak teraz więcej się u nas już nie powtórzy.
Jako pierwsi w Polsce będziecie mogli zobaczyć programy edukacji finansowej oparte na najlepszych na świecie metodach.