Zdrowie finansowe (z ang. financal wellness lub financial wellbeing) to termin, który nie jest znany wszystkim a zdecydowanie powinien być. Według najnowszych publikacji naukowych tematyka finansowego zdrowia to jeden z najgorętszych wątków dyskutowanych wśród praktyków i teoretyków zarządzania finansami osobistymi .
Popularna definicja tłumaczy zdrowie finansowe, jako ogólną kondycję finansową danego człowieka oraz brak stresu związanego z problemami o naturze finansowej. Zdrowie finansowe obok kondycji fizycznej i psychicznej jest trzecim najważniejszym elementem ogólnego stanu każdego człowieka.
Zdrowie finansowe szczególnego znaczenia nabiera w świecie korporacyjnym. Stres związany z finansami osobistymi ma bowiem negatywny wpływ na efektywność pracowników i często wpływa na zwiększone absencje, spóźnienia. Stres ten jest także często powodem poważnych komplikacji zdrowotnych takich jak zaburzenia psychiczne takie jak depresja, lęki i inne.
Co to jest zdrowie finansowe?
W obiegu krąży wiele definicji zdrowia finansowego. Za ten temat zabrali się także oczywiście naukowcy. Jedno z opracowań z 2019 roku w przejrzysty sposób definiuje czym jest zdrowie finansowe. Zdrowie finansowe składa się z dwóch kluczowych komponentów. Pierwszym z nich jest poziom edukacji finansowej, drugi to stres finansowy, jaki mamy w życiu. Te dwa czynniki łącznie determinują nasze zdrowie finansowe. Zdrowie finansowe to zatem wiedza na temat finansów zaaplikowana w praktyce, która pozwala nam unikać niepotrzebnych stresów.
Wymiar pierwszy – poziom edukacji finansowej
Poziom edukacji finansowej to to, co wiemy na temat finansów osobistych. Wiedza na temat edukacji finansowej to fundament, na którym buduje się zdrowie finansowe. Edukacja finansowa do tej pory nie trafiła w Polsce do programu nauczania. Widać tego efekty nie tylko w statystykach zadłużania się Polaków.
Według ostatniego badania „European Consumer Payment Report 2019” Polska zajęła przedostatnie miejsce (23 z 24) wśród analizowanych krajów w zakresie wiedzy na temat finansów. Za nami uplasowała się tylko Litwa.
Ten sam raport wskazuje w ślad za wynikami badań, że zwiększenie wiedzy na temat finansów osobistych „pozwoli konsumentom poradzić sobie ze złożonością kwestii finansowych, przed którymi stoją”.
Wymiar drugi – stres finansowy
Stres finansowy to sytuacja, w której przestajemy być zdolni do regulowania swoich zobowiązań i lub zabezpieczania potrzeb z uwagi na brak gotówki. Stres finansowy to szereg czynników związanych z tym, jak aplikujemy swoją wiedzę w na temat finansów do podejmowania codziennych decyzji finansowych.
Jest kilka typowych czynników, które mogą powodować stres finansowy. Do najczęstszych możemy zaliczyć utratę pracy (lub innego głównego źródła dochodu) lub niespodziewane sytuacje życiowe o charakterze przekraczającym nasze możliwości (wysokie rachunki medyczne, czy nagła utrata części lub całości dobytku). Przyczyną stresu finansowego, która ma także ogromny wpływ na nasze zdrowie, jest także nieodpowiedzialność w zakresie zakupów i innych wydatków.
Dlaczego zdrowie finansowe jest ważne?
Zdrowie finansowe jest ważne zarówno w naszym życiu prywatnym jak i w otoczeniu pracy. Poświęcę każdemu z tych elementów kilka słów poniżej.
W życiu prywatnym zdrowie finansowe wpływa na wiele spraw. W pierwszej kolejności słabe zdrowie finansowe jest źródłem stresu. Stresu związanego z trudnościami do zaspakajania podstawowych potrzeb. Słabe zdrowie finansowe powoduje, że życie codzienne przeradza się niejako w walkę od pierwszego do pierwszego. Myśli koncentrują się na mechanizmach przeżycia, co w istotny sposób odbiera przyjemności życia. Praktycznie w ogóle zamierają wtedy tak przyjemne dla wszystkich myśli i działania rozwojowe. Słabe zdrowie finansowe jest także przyczyną trudności w budowaniu relacji wśród par. Jest także przyczyną wielu rozstań. Mechanizm jest podobny. Pomyślny związek, aby trwał, musi się rozwijać. Trudno myśleć o rozwoju, kiedy walczymy o przetrwanie.
W otoczeniu pracy zdrowie finansowe jest nie mniej ważne. Szereg badań udowodniło, że jeżeli nasze zdrowie finansowe jest w słabej kondycji ma to bezpośrednie przełożenie na jakość naszej pracy. Ludzie borykający się z problemami finansowymi częściej nie pojawiają się w pracy. Gdy już się pojawiają ich głowa jest skoncentrowana na analizie i próbie zmierzenia się z przytłaczającymi czasem problemami życia domowego. Przedłużające się kłopoty w obszarze zdrowia finansowego prowadzą często do coraz gorszych ogólnych wyników pracy. W ślad za tym idą gorsze jej oceny, słabsze perspektywy rozwoju a w najtrudniejszych przypadkach, konieczność pożegnania się z pracą.
Jak dbać o zdrowie finansowe na własną rękę?
Wiecie już czym jest zdrowie finansowe oraz jakie ma znaczenie dla życia codziennego oraz życia w pracy. Możecie sami dbać o swoje zdrowie finansowe lub mogą Was w tym wspierać firmy, dla których pracujecie. Tego rodzaju programy są w Polsce jeszcze rzadkością, ale wierzę, ze liderzy w swoich branżach dołączą zdrowie finansowe do agendy szkoleniowej. Nie czekając aż to się stanie, przejmijcie inicjatywę już dzisiaj. Oto, co należy robić.
Zwiększaj wiedzę
Skuteczne zarządzanie własnymi finansami oraz dbanie o zdrowie finansowe sprowadza się do opanowania łącznie trzech podstawowych umiejętności. W ramach dbania o własne zdrowie finansowe powinniście przeznaczyć godzinę dziennie na czytanie, słuchanie, oglądanie materiałów szkoleniowych, które pomogą Wam zrozumieć następujące obszary.
Zarabianie pieniędzy – jeżeli nie nazywasz się Paris Hilton lub Twoje nazwisko nie widnieje na butach firmowanych przez Nike jest duża szansa, że temat zarabiania pieniędzy jest dla Ciebie dosyć istotny. Można nawet powiedzieć, że jest kluczowy dla Twojej egzystencji i zaspakajania podstawowych potrzeb takich jak schronienie, jedzenie czy edukacja. Dróg do zarabiania pieniędzy jest wiele. Znajdź tą drogę, która najbardziej Ci odpowiada i naucz się wszystkiego w tym temacie. Zostań najlepszy w swoim fachu. Wartość, którą dostarczysz Klientom zostanie doceniona a za ciężką pracą i konsekwencją zawsze przychodzą pieniądze.
Gromadzenie pieniędzy – nie znam nikogo, kto osiągnął sukces dzięki lokatom bankowym (oczywiście z wyjątkiem właścicieli banków…). Nawet znajomi milionerzy, którzy osiągnęli sukces przez przypadek bardzo rzadko formują oszczędności w postaci gotówki. Nie jestem zatem w żadnym wypadku zwolennikiem oszczędzania. Jestem natomiast zagorzałym zwolennikiem gromadzenia środków. Gromadzenie pieniędzy to wszystkie formy tymczasowego przechowywania środków mają na celu przygotowanie się do inwestowania i, w konsekwencji, budowania wolności finansowej. Gromadzenie środków jest równie ważne z punktu widzenia Waszego aktualnego zdrowia finansowego. Posiadanie rezerw w gotówce powoduje, że można całkowicie lub prawie całkowicie wyeliminować ze swojego życia element stresu finansowego związanego z nieoczekiwanymi zdarzeniami życiowymi.
Inwestowanie pieniędzy – powiedzmy sobie to od razu wprost jedną rzecz: zero inwestycji da Ci zero rezultatów. Nie licz na wygraną w totolotka. Płacąc za zakłady uiszczasz podatek od głupoty. Nie ekscytuj się Bitcoinem. Szansa na zbudowanie wolności w oparciu o tak niestabilny instrument jest podobna szansie, że ograsz Michaela Jordana w kosza jeden na jeden startując w butach narciarskich. Zbudowanie długotrwałego zdrowia finansowego wymaga opanowania umiejętności inwestowania. Poświęcam wiele uwagi na blogu tematyce inwestycji. Jeden z najbardziej kompleksowych przewodników, jaki napisałem na tej stronie, dotyczy inwestowania w nieruchomości. Zapraszam do lektury.
Wykorzystuj nową wiedzę
W dzisiejszym świecie masz praktycznie nieograniczone możliwości zdobywania wiedzy. Źródeł wiedzy na temat finansów osobistych jest bardzo dużo. Dużo jest artykułów, książek, filmów szkoleń. Zachęcam Was do zapoznawania się z różnymi perspektywami na temat finansów osobistych. Jest w tej dziedzinie wiele skrajności. Warto znać całe spektrum wiedzy, aby wybrać to, co dla Was jest najlepsze. Nie ma jednej najwłaściwszej drogi do zdrowych finansów, ale są pewne zasady, których musicie przestrzegać, aby zdrowie finansowe było coraz lepsze a nie gorsze.
Kobe Bryant nie został jednym z najlepszych koszykarzy w historii dlatego, że czytał o koszykówce. Trenował trzy razy dziennie, dobrze się odżywiał, dbał o regenerację oraz aplikował wszystko, czego się nauczył w meczach swoich drużyn. Ze zdrowiem finansowym jest podobnie. Zdrowie finansowe to nie jest jakiś magiczny stan, który spłynie na Ciebie pewnego dnia o poranku i całkowicie odmieni Twoje życie. Na zdrowie finansowe trzeba pracować.
Jest takie powiedzenie, że sukces i porażka rodzą się krok po kroku. Tarapaty finansowe prawie nigdy nie są efektem jednorazowej decyzji. Pętla zadłużenia też nie pojawia się zazwyczaj w Waszym życiu z dnia na dzień. Niezapłacone rachunki to nie przyczyna tylko efekt pewnych zaniedbań oraz braku kontroli nad finansami osobistymi. Jednym z podstawowych narzędzi, które powinniście używać, aby wprowadzić swoją wiedzę w życie, jest budżet domowy. Napisałem o tym szerzej w jednym z poprzednich artykułów. Zacznijcie już dzisiaj.
Zarządzaj stresem
W efekcie rozwijania wiedzy na temat finansów oraz aplikowania tego, czego się nauczyliście zaczniecie aktywnie zarządzać finansowym stresem a w konsekwencji poprawiać finansowe zdrowie.
Już samo budowanie wiedzy pozwoli poczuć się Wam znacznie lepiej w aspektach związanych z finansami domowymi. Im więcej przeczytacie, tym mniej zaskoczeń czeka Was w życiu. Każdy prędzej czy później zrozumie, że nie ominą go prawa finansowej grawitacji i że zarabianie, gromadzenie i inwestowanie to trzy umiejętności, które musicie opanować łącznie.
Aktywne wdrażanie zdobytych umiejętności to moment, gdy przejmiecie kontrolę nad finansowym stresem. Pierwszą tego oznaką będzie prowadzenie budżetu. Następnym krokiem milowym na drodze do opanowanie finansowego stresu będzie zbudowanie rezerw. Jednym z kolejnych będzie na pewno pozbycie się złych długów. Wyeliminowanie kluczowych stresów w finansach jest nie tylko oznaką tego, że Wasze finansowe zdrowie jest w super kondycji. Jest także świetnym fundamentem do tego, aby rozpocząć budowanie wolności finansowej i w efekcie, zredukować stres finansowy do zera. Tak, zredukować stres finansowy do zera. Sam przeszedłem tą drogę. Zobaczcie, jakie są etapy tej przygody w moim pierwszym artykule na blogu.
Jak najlepsze firmy wspierają zdrowie finansowe pracowników?
Jeden ze światowych liderów usług doradczych, firma PwC przenalizowała w 2019 roku zdrowie finansowe pracowników firm. Raport pokazuje wiele ciekawych analiz. Finansowe zdrowie okazuje się być jednym z najważniejszych elementów w oczach pracowników oraz pracodawców. Dlaczego? W odpowiedzi na pytanie: co powoduje u Ciebie najwięcej stresu aż 59% ankietowanych odpowiedziało, że są to kwestie lub wyzwania związane z pieniędzmi i finansami osobistymi. Na dalszych pozycjach znalazły się praca (15%), związki (12%), zdrowie (10%) i inne (4%).
Tak duży odsetek odpowiedzi związanych z finansowym stresem kieruje korporacje do uruchamiania i utrzymywania programów wycelowanych na diagnozowanie i poprawę elementu, jakim jest zdrowie finansowe pracowników. Najlepszym firmom zależy, aby wyeliminować lub ograniczyć ten czynnik stresu u swoich pracowników. Firmy te nie chcą bowiem, aby pracownicy i firmy cierpieli negatywne efekty związane z finansowym stresem.
Najlepsze firmy wdrażają programy dla pracowników. Programy są zaprojektowane w ten sposób, aby wspierać trzy główne elementy. Z jednej strony umożliwiają pracownikom rozwijanie wiedzy w temacie finansowe zdrowie. Ten cel jest realizowany, dzięki udostępnianiu rożnego rodzaju treści w formie cyfrowej. Pracownicy mogą się z tymi materiałami zapoznawać w dowolnym miejscu, czasie oraz we właściwym dla siebie tempie.
Drugim ważnym elementem dobrego programu dbającego o finansowe zdrowie pracowników jest kwestia wspierania diagnozy własnej sytuacji oraz wsparcie w podejmowaniu konkretnych, mierzalnych działań. W zależności od sytuacji danego pracownika narzędzia zaproponują natychmiastowe akcje do wykonania. Celem wykonania tych akcji jest zawsze wspieranie osiągania celów finansowych dzisiaj i/ lub w przeszłości.
Trzecim elementem dobrego programu jest udostępnienie pracownikom połączenia z ekspertem w dziedzinie finansów osobistych, który w bardziej prywatnej formule, będzie mógł pomóc rozwiązać najtrudniejsze problemy i służyć jako finansowy coach.
5 najważniejszych oznak, że Twoje zdrowie finansowe wymaga poprawy
Na sam koniec tego artykułu postanowiłem stworzyć jeszcze listę pięciu rzeczy, które w mojej opinii świadczą o poważnych problemach finansowych. Jeżeli rozpoznajecie na tej liście coś, co brzmi dla Was znajomo i występuje w Waszym życiu to proszę Was, abyście zaczęli poważnie traktować Wasze zdrowie finansowe i przejęli stery nad domowym budżetem już dzisiaj.
Masz zaległości w płatnościach
Jasnym sygnałem, że w Waszych finansach wydarzyło się coś niedobrego to to, że przestaliście terminowo regulować swoje zobowiązania. Może to być kwestia przeoczenia, ale może to być także oznaka pewnych strukturalnych problemów z gotówką. Zaległości w płatnościach ciągną za sobą odsetki oraz kary. Mogą mieć także poważniejsze konsekwencje jak wypowiedzenie i rozwiązanie umów. Jeżeli masz zaległości to musisz bezwzględnie je spłacić nie czekając na zwłokę. Jeżeli nie masz środków to poinformuj o tym Twojego wierzyciela. Najgorsze co możesz zrobić to przestać odbierać telefony i udawać, że problemu nie ma.
Zobowiazanie kredytowe zjadają Twoje wpływy
Innym poważnym sygnałem, że Twoje zdrowie finansowe nie jest najlepsze są zobowiązania kredytowe. Ja przyjmuje, ze zdrowe finanse to takie, gdzie wszystkie zobowiązania kredytowe nie przekraczają 25% dochodów netto. Zakładam również, że wśród tych zobowiązań nie ma żadnych kredytów gotówkowych, kart kredytowych, kredytów konsumpcyjnych, pożyczek etc. Jeżeli spłacasz zobowiązania z tej kategorii to Twoje finanse toczy choroba, która nazywa się złe długi. Pożyczyłaś pieniądze na zakupy lub na finansowanie bieżących potrzeb. To oznaka bardzo niedobrej tendencji oraz sygnał ostrzegawczy przed wpadnięciem w spiralę długu, która nie będzie miała już łatwego wyjścia.
Nie posiadasz żadnych rezerw w gotówce
Kolejnym sygnałem, że Twoje zdrowie finansowe wymaga wsparcia jest kwestia braku rezerw. Zdrowe finanse osobiste to takie, które w budżecie domowym mają zabezpieczone pomiędzy 6 a 12 razy Twoje miesięczne koszty stałe jako rezerwa. Takie rezerwy pozwalają na to, że w przypadkach losowych (utrata pracy, utrata zdrowia, uszczerbek w nieubezpieczonym majątku) nie sięgacie po drogie pieniądze z banków. Możecie te trudne sytuacje obsłużyć dzięki rezerwom.
Zły dług trakujesz jak zwierzątko domowe
Następnym niebezpiecznym symptomem, że Twoje zdrowie finansowe nie jest najlepsze jest fakt, że złe długi towarzyszą Ci cały czas. Nie podjęłaś zdecydowanych działań, aby je spłacić i nigdy do nich nie wracać. To o tyle niebezpieczny symptom, że w przypadku utraty dochodów i braku rezerw Twoje złe długi przysporzą Ci ogromnych problemów. Banki i instytucje parabankowe uruchomią wtedy swoje działy windykacji. Spotkanie z komornikiem jest prawie pewne. Nie traktujcie złych długów jak zwierzątka domowe. Potraktujcie je jak najgroźniejszego wroga.
Twoje dochody nie rosną…
Ostatnim sygnałem na mojej liście jest kwestia dotycząca dochodów. Pamiętajcie, że w równaniu obliczającym zdrowie finansowe mamy wpływy i wydatki. Musicie też pamiętać, że w większości przypadków nawet najbardziej skrupulatni ludzie z czasem wydają coraz więcej. Nie mają bowiem wpływu na niektóre ceny z uwagi na inflację. Jeżeli zatem myślicie strategicznie o Waszych finansach powinniście także dbać, aby wykres Waszych dochodów to była linia wznosząca. Linia pozioma przypomina bowiem wykres tętna, które zaniknęło w efekcie ustania akcji serca. Nie chcecie chyba, aby Wasze finansowe serce przestało bić…
Zacznij dbać o zdrowie finansowe już dzisiaj
Zachęcam Was już dzisiaj do głębszej refleksji na temat Waszych finansów. Zdrowie finansowe musi być jednym z priorytetowych obszarów zainteresowania, abyście mogli identyfikować i unikać stresu związanego z pieniędzmi.
Na moim blogu znajdziecie sporo informacji na temat błędów, jakich należy unikać w finansach osobistych. Publikuję też artykuły – ostrzeżenia na temat produktów, które mogą dodatkowo nadszarpnąć wasze zdrowie finansowe.
Zdaję sobie sprawę, że nie ma dwóch identycznych sytuacji życiowych. Zapraszam Was do kontaktu. Napiszcie do mnie na info@bogumilwrobel.com jeżeli zdrowie finansowe Wasze lub Waszych pracowników wymaga poprawy.
Dziękuję za przeczytanie tego artykułu do końca. Działajcie sobie spokojnie, życzę Wam, aby Wasze zdrowie finansowe było jak najlepsze. Pozdrawiam Was i niech Bóg będzie z Wami. Bogumił